Партикуляризм vs унификация: разработка и принятие Cтатута Великого княжества Литовского 1588 г.

  • Владимир Алексеевич Подолинский Белорусский государственный университет, пр. Независимости, 4, 220030, г. Минск, Беларусь

Аннотация

Исследуется проблема сосуществования партикулярных и унификаторских тенденций в социально-политической жизни Речи Посполитой XVI в. На примере подготовки Третьего статута Великого княжества Литовского показаны попытки политического народа страны сохранить свою собственную систему права, отражено стремление польской шляхты к унификации права двух субъектов Речи Посполитой. Предложена авторская концепция процесса разработки и принятия Статута 1588 г. Приводятся новые сведения, позволяющие пересмотреть некоторые традиционные положения, закрепленные в историографии проблемы. Отмечено, что результаты проведенного исследования являются важными для комплексного изучения политической истории Речи Посполитой, в частности ее государственного и правового строя, парламентской системы, отношений между Великим княжеством Литовским и Короной Польской.

Биография автора

Владимир Алексеевич Подолинский, Белорусский государственный университет, пр. Независимости, 4, 220030, г. Минск, Беларусь

кандидат исторических наук, доцент; заведующий кафедрой истории Беларуси древнего времени и средних веков исторического факультета

Литература

  1. Grodziski S., Dwornicka I. Uruszczak W. (eds). Volumina Constitutionum. T. II (1550–1609), vol. 1 (1550–1585). Warszawa : Wydaw. Sejm., 2005 (in Pol., in Lat.).
  2. Padalinski U. The Nobility Struggle for the GDL Sovereignty after the Union of Lublin of 1569. Belarus. gistar. chasopis [Belarus. Hist. J.]. 2016. No. 7. P. 23–28 (in Belarus.).
  3. Ambroziak T. The Necessity to Reexamine the Question of Lithuanian Particularism during the Reign of Sigismund III and Władysław IV. Zap. Hist. T. 79. 2014, zesz. 4. S. 89–109.
  4. Błaszczyk G. Rzeczpospolita w latach 1569–1795: węzłowe probłemy stosunków polsko-litewskich. Zap. Hist. 1998. T. 63, zesz. 1. S. 59–80 (in Pol.).
  5. Godek S. Elementy prawa rzymskiego w III Statucie litewskim (1588). Warszawa : Oficyna Naukowa, 2004 (in Pol.).
  6. Lappo I. Velikoe knyazhestvo Litovskoe za vremya ot zaklyucheniya Lyublinskoi unii do smerti Stefana Batoriya (1569–1586). Opyt issledovaniya politicheskogo i obshchestvennogo stroya [The Grand Duchy of Lithuania from the Conclusion of the Union of Lublin to the Death of Stephan Bathory (1569–1586). Experience in the Study of the Political and Social System] : in 2 vols. Vol. 1. Saint Petersburg : Tipogr. I. N. Skorokhodova, 1901 (in Russ.).
  7. Lappo I. [The Union of Lublin and the Third Lithuanian Statute]. Zhurn. Minist. nar. prosveshcheniya [The J. of the Minist. of Public Educ.]. 1917. No. 5. P. 89–150 (in Russ.).
  8. Lappo I. Litovskii Statut 1588 goda [The Lithuanian Statute of 1588] : in 2 vols. Vol. 1. Issledovanie [Research]. Part 1–2. Kaunas : Spindulio, 1934–1936 (in Russ.).
  9. Wisner H. Z dziejów zatwierdzenia III Statutu Wielkiego Księstwa Litewskiego. Czasop. Prawno-Hist. 1983. T. 35, zesz. 1. S. 214–220 (in Pol.).
  10. Wisner H. Unia Lubelska i III Statut Litewski z roku 1588. Zap. Hist. 1986. T. 51, zesz. 1. S. 23–43 (in Pol.).
  11. Bardach J. O dawnej i niedawnej Litwie. Poznań : Uniw. im. Adama Mickiewicza w Pozn., 1988. S. 39–53 (in Pol.).
  12. Bardach J. Statuty litewskie jako wyraz kultury prawnej epoki i ich oddziaływanie na kraje sąsiednie. In: Dzieje Lubelszczyzny. T. VI. Między Wschodem i Zachodem. Cz. I. Kultura umysłowa. Warszawa, 1989. S. 305–338 (in Pol.).
  13. Lulewicz H. Gniewów o unię ciąg dalszy. Stosunki polsko-litewskie w latach 1569–1588. Warszawa : Wydaw. Neriton, 2002 (in Pol.).
  14. Zakrzewski A. Wielkie Księstwo Litewskie (XVI–XVIII w.). Prawo – ustrój – społeczeństwo. Warszawa : Campidoglio, 2013 (in Pol.).
  15. Radoman A. [Statutory Commission, Established at the Hrodna Diet of 1568, in the Context of the Development of the Third Codification’s Concept of the GDL Law] In: Litovskaya Metrika i Litovskii Statut kak istochnikovedcheskaya baza dlya slavistiki i balkanistiki [Lithuanian Metrics and the Lithuanian Statute as a Source Base of Knowledge for Slavonic Studies and Balkan Studies] : abstr. of the Int. sci. conf. (Moscow, 23–25 Novemb., 2006). Moscow, 2006. P. 24–25 (in Russ.).
  16. Koyalovich M. (ed.). [The Diary of the Lublin Diet of 1569: the Connection of the Grand Duchy of Lithuania with the Kingdom of Poland]. Saint Petersburg : Pechatnya V. Golovina, 1869 (in Pol., in Russ.).
  17. Downar T. I., Satolin U. M., Juho Ja. A. (compil.). Statut Vjalikaga Knjastva Litowskaga 1566 goda [The Statute of the Grand Duchy of Lithuania of 1566]. Minsk : Tesej, 2003 (in Belarus.).
  18. Podozierskaya G. [The Second Lithuanian Statute. (To the History of its Drafting)]. Istoricheskie zap. [Hist. rec.]. 1945. Vol. 17. P. 53–75 (in Russ.).
  19. Russkaya istoricheskaya biblioteka [Russian Historical Library] : in 39 vols. Vol. 30. Litovskaya Metrika. [Lithuanian Metrics. First–Second Department]. Part 3. Knigi publichnykh del [Books of Public Affairs]. Yuryev : Publ. house at the Acad. of Sci., 1914 (in Russ., in Belarus., in Pol.).
  20. Padalinski U. A. Pradstawnictva Vjalikaga Knjastva Litowskaga na Ljublinskim sojme 1569 goda: udzel u pracy pershaga val’naga sojma Rjechy Paspalitaj [The Representation of the Grand Duchy of Lithuania at the Lublin Diet of 1569: Participation in the Activities of the First General Diet of the Commonwealth]. Minsk : A. M. Janushkevich, 2017 (in Belarus.).
  21. Lulewicz H. Najstarsza znana instrukcja sejmikowa z Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sejmik wileński przed sejmem warszawskim 1570 roku. In: Studia Historyczno-Prawne : pr. dedykow. profr. J. Seredyce w 75-tą rocz. urodzin i 40-lecie pr. naukowej. Opole, 2004. S. 171–180 (in Pol.).
  22. Radaman A. [The Nobility Instruction of the Hrodna District for its Representatives to the Warsaw Diet in 1572, Given from the Common for the Trakai Voivodship dietines, which was Held in Samilishki on December 9, 1571]. In: Garadzenski palimpsest – 2009. Dzjarzhawnyja wstanovy i palitychnae zhyccjo. XV–XX stst. [Hrodna palimpsest – 2009. Public Institutions and Political Life. XV–XX centuries]. Harodnia, 2009. P. 246–251 (in Belarus.).
  23. Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 1. Okresy bezkrólewi. Warszawa : Wydaw. Neriton, 2006 (in Pol., in Belarus., in Lat.).
  24. Karabowicz A. Sejm czy król? Przyczynek do problemu prawodawstwa dla Wielkiego Księstwa Litewskiego za panowania Stefana Batorego (1576–1586). In: Świat, Europa, mała ojczyzna : stud. ofiar. Profr. Stanisławowi Grodziskiemu w 80-lecie urodzin. Bielsko-Biała, 2009. S. 189–207 (in Pol.).
  25. Pshyrkow J. S. (ed.). Pomniki starazhytnaj belaruskaj pis’mennasci [The Monuments of Ancient Belarusian Writing]. Minsk: Navuka i tjehnika, 1975 (in Belarus.).
  26. Postanowienia na sejmiku wilkijskim w ziemi żmudzkiej roku 1576 marca 28 dnia. Kwart. Hist. 1902. R. 16, zesz. 3. S. 457–458 (in Pol.).
  27. Broel-Plater W. de. Zbiór pamiętników do dziejów polskich : w 4 t. T. 4. Warszawa : Drukarnia Gazety Codz., 1859 (in Pol., in Lat.).
  28. Lappo I. Velikoe knyazhestvo Litovskoe vo vtoroi polovine XVI stoletiya. Litovsko-russkii povet i ego seimik [The Grand Duchy of Lithuania in the second half of the XVI century. The Lithuanian-Russian District and its Dietine]. Yuryev : Tipogr. K. Mattisena, 1911 (in Russ.).
  29. Akty, izdavaemye Vilenskoi arkheograficheskoi komissiei [Acts Issued by the Vilna Archeographic Commission] : in 39 vols. Vol. 7. [Acts of the Hrodno Castle Court (1510–1784)]. Vilna : Tipogr. A. G. Syrkina, 1874 (in Russ., in Belarus., in Pol.).
  30. Lulewicz H. (ed.). Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. Okresy panowań królów elekcyjnych XVI–XVII wiek. Warszawa : Wydaw. Neriton, 2009 (in Pol., in Belarus., in Lat.).
  31. Czuczyński A. (ed.). Dyaryusze sejmowe roku 1585. W dodatkach: Ułamki dyaryusza sejmowego roku 1582, akta sejmikowe i inne akta odnoszące się do sejmu 1585 r. Kraków : Nakł. Akademii Umiejęt., 1901 (in Pol., in Lat.).
  32. Radaman A. [The Instruction of the Novaharodak dietine for its Representatives to the Election Diet of 1587]. Belarus. gist. agljad [Belarus. hist. rev.]. 2003. Vol. 10, issue 1–2 (18–19). P. 163–174 (in Belarus.).
  33. Grodziski S. (ed). Volumina Constitutionum. T. II (1550–1609), vol. 2 (1587–1609). Warszawa : Wydaw. Sejm., 2008 (in Pol., in Lat.).
  34. Statut Vjalikaga Knjastva Litowskaga 1588. Tjeksty. Davednik. Kamentaryi [The Statute of the Grand Duchy of Lithuania of 1588. Texts. Directory. Comments]. Minsk : BelSE, 1989 (in Belarus.).
  35. Akty, otnosyashchiesya k istorii Zapadnoi Rossii, sobrannye i izdannye Arkheograficheskoyu komissieyu [Acts Relating to the History of Western Russia Collected and Published by the Archaeographic Commission] : in 5 vols. Vol. 4. 1588–1632. Saint Petersburg : Typogr. E. Pratsa, 1851 (in Russ., in Belarus., in Pol.).
  36. Loyka P. Shlyakhta belaruskіkh zyamel’ u gramadska-palіtychnym zhytstsі Rechy Paspalіtai drugoi palovy XVI–pershai tretsі XVII st. [The Nobility of the Belarusian Lands in the Social and Political Life of the Commonwealth of the second half of the XVI – the first third of the XVII century]. Minsk : BSU, 2002 (in Belarus.).
Опубликован
2018-04-27
Ключевые слова: Statute of the Grand Duchy of Lithuania, the Grand Duchy of Lithuania, the Commonwealth, nobility, particularism, unification, local diets (dietines), the General Diet
Как цитировать
Подолинский В. А. Партикуляризм vs унификация: разработка и принятие Cтатута Великого княжества Литовского 1588 г. // Журнал Белорусского государственного университета. История. 2018. 2. СС. 10-20.