Германізмы ў мове фальклорна-дыялектных запісаў ХІХ – пачатку ХХ ст.

  • Вераніка Уладзіміраўна Пахірка Беларуская дзяржаўная акадэмія сувязі, вул. Петруся Броўкі, 14, 220013, г. Мінск, Беларусь

Анатацыя

Даследуюцца германізмы, зафіксаваныя ў фальклорна-дыялектных запісах ХІХ – пачатку ХХ ст. Даецца іх тэматычная класіфікацыя. Аналізуюцца графіка-арфаграфічныя асаблівасці перадачы фанетычных рыс слоў нямецкага паходжання, спецыфіка іх марфалагічнага і семантычнага засваення беларускай мовай. Вызначаюцца дэрывацыйны патэнцыял германізмаў і іх здольнасць утвараць фразеалагізмы. Становяцца відавочнымі такія характэрныя рысы германізмаў у мове фальклорна-дыялектных запісаў ХІХ – пачатку ХХ ст., як працяг старабеларускіх традыцый засваення іншамоўнай лексікі, іх далейшая адаптацыя да асаблівасцей беларускай мовы перыяду станаўлення кадыфікаваных агульналітаратурных норм.

Біяграфія аўтара

Вераніка Уладзіміраўна Пахірка, Беларуская дзяржаўная акадэмія сувязі, вул. Петруся Броўкі, 14, 220013, г. Мінск, Беларусь

старэйшы выкладчык кафедры гуманітарных навук

Літаратура

  1. Zhurawski AI. Gistoryja belaruskaj litaraturnaj movy. Tom 1 [The history of Belarusian literary language. Volume 1]. Minsk: Navuka i tjehnika; 1967. 372 p. Belarusian.
  2. Gaponenka IA. [Borrowings in the Belarusian language of the 19th century (on the material of the «Dictionary of the Belarusian language» by I. Nasovich, 1870)]. In: Prygodzich MR, editor. Belaruskaja mova i movaznawstva: XIX stagoddze [Belarusian language and linguistics: 19th century]. Minsk: Belarusian State University; 2013. p. 37–42. Belarusian.
  3. Gaponenka IA. [Graphics and orthographic specificity of Belarusian editions of the 19th century]. In: Prygodzich MR, editor. Belaruskaja mova i movaznawstva: XIX stagoddze [Belarusian language and linguistics: 19th century]. Minsk: Belarusian State University; 2013. p. 50–63. Belarusian.
  4. Stankevich AA. [Vocabulary of foreign origin in Belarusian dialects]. In: Prygodzich MR, editor. Belaruskae slova: dyjalektnae i zapazychanae. Matjeryjaly navukovyh chytannjaw, prysvechanyh pamjaci dacjenta Ewdakii Scjapanawny Mjacel’skaj; 26–27 krasavika 2011 g.; Minsk, Belarus’ [Belarusian word: dialect and borrowed. Proceedings of scientific readings dedicated to the memory of associate professor Eudakia Stepanovna Myatel’skaya; 2011April 26–27; Minsk, Belarus]. Minsk: Prava i jekanomika; 2011. p. 149–158. Belarusian.
  5. Stankevich AA. [On some features of functioning and adaptation of Germanisms in Belarusian dialects]. In: Mal’dzis A, editor. Belarusika = Albaruthenica. Belaruska-njameckae gramadska-kulʼturnae wzaemadzejanne: gistoryja, suchasnasc’, perspektyvy. Matjeryjaly Mizhnarodnaga kruglaga stala. Kniga 7; 29–30 krasavika 1996 g.; Minsk, Belarus’ [Belarusian-German social and cultural interaction: history, present, prospects. Proceedings of the International round table. Book 7; 1996 April 29–30; Minsk, Belarus]. Minsk: Nacyjanal’ny navukova-asvetny cjentr imja F. Skaryny; 1996. p. 124–129. Belarusian.
  6. Stankevich AA. [Long-standing borrowings in Belarusian dialects]. Vesci AN BSSR. Seryja hramadskich navuk. 1990;3:97–102. Belarusian.
  7. Stankevich AA. Mova i gramadstva: mizhmownyja kantakty i leksichnae wzaemadzejanne w belaruskih narodnyh gavorkah [Language and society: interlingual contacts and lexical interaction in Belarusian dialects]. Minsk: National Institute for Higher Education; 2012. 220 p. Belarusian.
  8. Markevich AA. [On the semantic structure of lexical units similar in form in German and Belarusian]. In: Luk’yanenkov KF, editor. Voprosy semantiki i metodiki prepodavaniya inostrannykh yazykov [Questions of semantics and methods of teaching foreign languages]. Minsk: Nauka i tekhnika; 1982. p. 120–128. Russian.
  9. Maslenikava SS. Germanizmy w dyjalektnaj move Grodzenshchyny [Germanisms in the dialect language of Grodno region]. Scjacko PU, editor. Hrodna: Yanka Kupala State University of Grodno; 2013. 130 p. Belarusian.
  10. Zhurawski AI. Zapazychanaja leksika w starabelaruskaj move [Borrowed vocabulary in the Old Belarusian language]. In: Bahan’kow AJa, Zhurawski AI, Sudnik MR, editors. Gistarychnaja leksikalogija belaruskaj movy [Historical lexicology of the Belarusian language]. Minsk: Navuka i tjehnika; 1970. p. 81–160. Belarusian.
  11. Danilovich MA. Slova i frazealagizm u belaruskaj move [Word and phraseology in the Belarusian language]. Hrodna: JurSaPrynt; 2015. 300 p. Belarusian.
Апублікавана
2023-06-20
Ключавыя словы: фальклорна-дыялектныя запісы, лексіка-тэматычныя групы, фанетычная адаптацыя, марфалагічная адаптацыя, семантычная адаптацыя, словаўтваральны патэнцыял, фразеаўтваральная актыўнасць
Як цытаваць
Пахірка В. У. Германізмы ў мове фальклорна-дыялектных запісаў ХІХ – пачатку ХХ ст. // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Філалогія. 2023. 2. С. 125-133.
Выпуск
№ 2 (2023): Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Філалогія
Падзел
Мовазнаўства

Copyright (с) 2023 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Філалогія

Ліцэнзія Creative Commons

Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.

Аўтары, публікуюцца ў дадзеным часопісе, згаджаюцца з наступным:

  1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на працу і прадастаўляюць часопісу права першай публікацыі працы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).
  2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, якія тычацца неэксклюзіўнага распаўсюджвання версіі працы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыю ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.
  3. Аўтары маюць права размяшчаць іх працу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да пачатку і падчас працэсу разгляду яе дадзеным часопісам, паколькi гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную працу. (Гл. The Effect of Open Access).