Кампазіты беларускай мовы і іх адпаведнікі ў перакладах на нямецкую мову

  • Іна Яўгенаўна Кавалёва Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Незалежнасці, 4, 220030, г. Мінск, Беларусь

Анатацыя

Даследуюцца кампазіты, выбраныя з твораў беларускай мастацкай літаратуры XX – пачатку XXI ст., і іх адпаведнікі, ужытыя ў тэкстах перакладаў на нямецкую мову. Разглядаюцца структурна-семантычныя асаблівасці выбраных адзінак, выяўляюцца супадзенні і адрозненні ў структурна-семантычным плане, паводле якіх вызначаюцца тыпы перакладных адпаведнікаў і ўстанаўліваецца ступень адэкватнасці іх выкарыстання. Праводзіцца аналіз складаных слоў у беларускай мове і іх адпаведнікаў-кампазітаў з улікам размежавання ўзуальных (слоўнікавых) і аказіянальных (пазаслоўнікавых) лексічных адзінак як у мове арыгінала, так і ў мове перакладу. Адзначаюцца найбольш характэрныя выпадкі трансфармацый у перакладзе, дэманструецца колькаснае размеркаванне структурнасемантычных адпаведнікаў у складзе вылучаных тыпаў з улікам іх аднесенасці да ўзуальных або аказіянальных утварэнняў.

Біяграфія аўтара

Іна Яўгенаўна Кавалёва, Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Незалежнасці, 4, 220030, г. Мінск, Беларусь

старший преподаватель кафедры немецкого языка факультета социокультурных коммуникаций

Літаратура

  1. Komissarov VN. Sovremennoe perevodovedenie [Modern translation studies]. Moscow: ETS; 2001. 424 p. Russian.
  2. Charota IA. Tjeoryja i praktyka mastackaga perakladu [Theory and practice of literary translation]. Minsk: Belarusian State University; 2011. 124 p. Belarusian.
  3. Rahoisha VP. Problemy perevoda s blizkorodstvennykh yazykov: belorussko¬russko¬ukrainskii poeticheskii vzaimoperevod [Problems of translation from closely related languages: Belarusian-Russian-Ukrainian poetic mutual inter-translation]. Minsk: Belarusian State University; 1980. 184 p. Russian.
  4. Gil’chenok NL. Praktikum po perevodu nauchnykh i publitsisticheskikh tekstov s nemetskogo yazyka na russkii [Workbook on translation of scientific and publicistic texts from German into Russian]. Saint Petersburg: KARO; 2008. 352 p. Russian.
  5. Pryhodzich AA, Pryhodzich MR, Hentschel G, compilers. Germanizmy w belaruskaj move [Germanisms in the Russian language]. Pryhodzich MR, editor. Minsk: Belarusian State University; 2015. 303 p. Belarusian.
  6. Bulyka AM. Leksichnyja zapazychanni w belaruskaj move XIV–XVIII stst. [Lexical borrowings in the Belarusian language of the 14th–18th centuries]. Minsk: Navuka i tjehnika; 1980. 256 p. Belarusian.
  7. Pryhodzich AA. German language as a source of lexical borrowings. Human in the Socio¬Cultural Dimension. 2020;1:12–18. Belarusian.
  8. Pryhodzich MR. Germanisms in the Old-Belarusian language against the background of the Old-Polish language and their reflection in the Old-Ukrainian and Old-Russian languages. Journal of the Belarusian State University. Philology. 2022;1:30–39. Belarusian.
  9. Scepanchuk JuA. Leksika inshamownaga pahodzhannja w suchasnaj belaruskaj pajezii [Vocabulary of foreign language origin in contemporary Belarusian poetry]. Minsk: Vyshjejshaja shkola; 2002. 82 p. Belarusian.
  10. Maslenikava SS. Germanizmy w dyjalektnaj move Grodzenshchyny [Germanisms in the dialect language of Grogno region]. Grodna: Yanka Kupala State University of Grodno; 2013. 130 p. Belarusian.
  11. Pakhirka VU. Germanisms in the language of 19th – early 20th century folklore and dialect records. Journal of the Belarusian State University. Philology. 2023;2:125–133. Belarusian.
  12. Kazljanka LM. [The vocalism of Belarusian and German languages and lexicographical practice (on the basis of the dictionaries of the first half of the 20th century)]. Vesnik Brjesckaga universitjeta. Seryja filalagichnyh navuk. Litaraturaznawstva. Movaznawstva. 2008;2:127–133. Belarusian.
  13. Vyhota VA. Njamecka¬belaruskija mownyja paraleli [German-Belarusian language parallels]. Minsk: Jencyklapedyks; 1999. 208 p. Belarusian.
  14. Basava GI. [Linguistic and extralinguistic differences of equivalent Belarusian and German proverbs]. In: Koval’ VI, editor. Slavyanskaya frazeologiya v areal’nom, istoricheskom i etnokul’turnom aspektakh. Materialy IV Mezhdunarodnoi nauchnoi konferentsii; 5–6 oktyabrya 2005 g.; Gomel’, Belarus’ [Slavic phraseology in areal, historical and ethnocultural aspects. Proceedings of the 4th International scientific conference; 2005 October 5–6; Gomiel, Belarus]. Gomiel: Francisk Skorina Gomel State University; 2005. p. 85–88. Belarusian.
  15. Romanova NK, Ivanov EE. [Types of interlanguage similarities and differences of paremiological units (based on the material of the Belarusian and German languages)]. In: Mezenka GM, editor. Acta albaruthenica, rossica, polonica. Zbornik navukovyh artykulaw VII Mizhnarodnaj navukovaj kanferjencyi «Belaruska¬ruska¬pol’skae supastawljal’nae movaznawstva, litaraturaznawstva, kul’turalogija»; 11–13 listapada 2006 g.; Viciebsk, Belarus’ [Acta albaruthenica, rossica, polonica. Collection of scientific articles of the 7th International scientific conference «Belarusian-Russian-Polish comparative linguistics, literary studies, cultural studies»; 2006 November 11–13; Viciebsk, Belarus]. Viciebsk: Vitebsk State University named after P. M. Masherov; 2006. с. 161–164. Russian.
  16. Pryhodzich АА. [Components of «color semantics» of compound and complex toponyms of Germany]. In: Vazhnik SA, editor. Aktual’nye problemy gumanitarnogo obrazovaniya. Materialy VII Mezhdunarodnoi nauchno-prakticheskoi konferentsii; 22–23 oktyabrya 2020 g.; Minsk, Belarus’[Actual problems of humanitarian education. Proceedings of the 7th International scientific and practical conference; 2020 October 22–23; Minsk, Belarus]. Minsk: Belarusian State University; 2020. p. 212–217. Belarusian.
  17. Kuznjatsova MM. [Deverbal names of persons in the Belarusian and German languages: the problem of adequacy/inadequacy of the derivates semantic]. Vesnik Grodzenskaga dzjarzhawnaga wniversitjeta imja Yanki Kupaly. Seryja 1, Filalogija. Pedagogika. Psihalogija. 2013;1:58–65. Belarusian.
  18. Kuznjatsova MM. [Special aspects of semantiyation of German deverbal names of person by means of the Belarusian language]. Vestnik Polotskogo gosudarstvennogo universiteta. Seriya A, Gumanitarnye nauki. 2016;10:122–126. Belarusian.
  19. Stepanova MD. Slovoobrazovanie sovremennogo nemetskogo yazyka [Word formation of the modern German language]. Stroeva TV, editor. Moscow: KomKniga; 2007. 376 p. Russian.
  20. Fleischer W, Barz I. Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache. Berlin: De Gruyter; 2012. 484 S.
  21. Schippan T. Lexikologie der deutschen Gegenwartssprache. Tübingen: Niemeyer; 1992. 306 S.
  22. Meshkov OD. Semanticheskie aspekty slovoslozheniya angliiskogo yazyka [Semantic aspects of word formation of the English language]. Moscow: Nauka; 1986. 208 p. Russian.
  23. Kаvalyova IY. Typological classification of Belarusian nominal compounds in accordance with their motivation. Slavica Nitriensia. 2018;7(2):61–77. Belarusian.
  24. Biryla MV, Shuba PP, editors. Belaruskaja gramatyka. Chastka 1, Fanalogija. Arfajepija. Marfalogija. Slovawtvarjenne. Nacisk [Belarusian grammar. Part 1, Phonology. Pronunciation. Morphology. Word formation. Accent]. Minsk: Navuka i tjehnika; 1985. 431 p. Belarusian.
  25. Bryl Ja. Ptushki i gnjozdy [Birds and nests]. Mіnsk: Mastatskaja lіtaratura; 1989. 352 p. Belarusian.
  26. Bryl Ja. Vögel und Nester. Berlin: Kultur und Fortschritt; 1968. 426 S.
  27. Shamjakin I. [Snowy winters]. In: Shamjakin I. Vybranyja tvory. Tom 2 [Selected works. Volume 2]. Minsk: Mastatskaja litaratura; 1992. p. 5–350. Belarusian.
  28. Schamjakin I. Das Bekenntnis. Berlin: Volk und Welt; 1972. 433 S.
  29. Melesh I. Ljudzi na baloce [People on the marsh]. Minsk: Junactva; 1987. 388 p. Belarusian.
  30. Melesh I. Menschen im Sumpf. Berlin: Volk und Welt; 1974. 519 S.
  31. Sakalowski U, compiler. Belaruskija apavjadanni [Belarusian stories]. Minsk: Bellitfond; 2000. 256 p. Belarusian.
  32. Bykau VU. Zbor tvoraw. Tom 5, Kar’er. U tumane. Ablava [A collection of works. Volume 5, Open pit. In the fog. The manhunt]. Minsk: Mastatskaja litaratura; 1994. p. 365–423. Belarusian.
  33. Bykau W. Treibjagd. Berlin: Aufbau Taschenbuchverlag; 1995. 141 S.
Апублікавана
2024-07-31
Ключавыя словы: складанае слова, кампанент складанага слова, узуальная (слоўнікавая) адзінка, аказіянальная (пазаслоўнікавая) адзінка, структурна-семантычны адпаведнік, поўны адпаведнік, частковы адпаведнік, структурная мадэль, значэнне слова
Як цытаваць
Кавалёва І. Я. Кампазіты беларускай мовы і іх адпаведнікі ў перакладах на нямецкую мову // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Філалогія. 2024. 3. С. 109-122.
Выпуск
№ 3 (2024): Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Філалогія
Падзел
Мовазнаўства

Copyright (с) 2024 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Філалогія

Ліцэнзія Creative Commons

Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.

Аўтары, публікуюцца ў дадзеным часопісе, згаджаюцца з наступным:

  1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на працу і прадастаўляюць часопісу права першай публікацыі працы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).
  2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, якія тычацца неэксклюзіўнага распаўсюджвання версіі працы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыю ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.
  3. Аўтары маюць права размяшчаць іх працу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да пачатку і падчас працэсу разгляду яе дадзеным часопісам, паколькi гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную працу. (Гл. The Effect of Open Access).