Паказ чэхаў, славакаў, Чэхаславакіі і Славакіі ў польскай гістарыяграфіі, школьных праграмах і падручніках пасля 1919 г.

  • Міхаіл Ярнецкі Познаньскі ўніверсітэт імя Адама Міцкевіча, вул. Вяняўскага, 1, 61-712, г. Познань, Польшча

Анатацыя

Даследуецца праблема фарміравання і эвалюцыя вобраза Чэхіі, Славакіі і Чэхаславакіі ў польскай гістарыяграфіі і школьных падручніках, выдадзеных пасля 1919 г. Адзначана, што на змест гэтага вобраза аказала значны ўплыў так званае цешынскае пытанне ў адносінах паміж Чэхаславакіяй і Польшчай, а таксама ўкраінскі ірэдэнтызм. Паказана, што найбольш ярка і заўважна гэта праблема візуалізавалася ў этнічных стэрэатыпах і пакінула істотна след у польскай гістарыяграфіі. Сцвярджаецца, што Чэхаславакія ў гістарычнай літаратуры надзялялася супярэчлівымі характарыстыкамі з негатыўнымі канатацыямі, што было абумоўлена захопам Чэхаславакіяй Цешынскай вобласці падчас савецка-польскай вайны. Зроблена выснова пра тое, што вобраз славакаў у польскай гістарыяграфіі быў больш пазітыўны праз дамінаванне ў Славакіі каталіцызму, а таксама прымяншэнне іх ролі ў Чэхаславакіі, аднак у сувязі з нападзеннем Славакіі на Польшчу на баку Трэцяга рэйха ён падаваўся ў больш негатыўным святле. Паказана, што пасля вайны адлюстраванне Чэхаславакіі эвалюцыяніравала: у перыяд сацыялізму польская гістарыяграфія трапляла пад моцную цэнзуру, таму вобразы Чэхаславакіі, чэхаў і славакаў былі скажонымі; пасля 1989 г. была ўзноўлена магчымасць свабодных даследаванняў і крытычных ацэнак; польскія гісторыкі імкнуліся пазбягаць радыкальных ацэнак і стэрэатыпаў, таму вобразы чэхаў і славакаў у школьных праграмах і школьных падручніках сталі падавацца ў больш мяккай форме і згадваліся радзей. Адзначана, што сярод вядомых чэхаў у праграмах называліся Ян Гус, Томаш Масарык, Вацлаў Гавел, часам Антонін Дубчак, а супярэчнасці міжваеннага перыяду былі пераведзены ў практычную плоскасць.

Біяграфія аўтара

Міхаіл Ярнецкі, Познаньскі ўніверсітэт імя Адама Міцкевіча, вул. Вяняўскага, 1, 61-712, г. Познань, Польшча

доктар гістарычных навук, прафесар; кіраўнік аддзела па ахове культурнай спадчыны і міжкультурнай камунікацыі факультэта педагогікі і выяўленчых мастацтваў у г. Калішэ

Літаратура

  1. Kasprzak S. Stosunek Czech do Polski. Warszawa, 1936 (in Pol.).
  2. Bader K. Stosunki polsko-czeskie. Warszawa, 1938 (in Pol.).
  3. Valenta J. Česko-polské vztahy v letech 1918–1920 a Tešínské Slezsko. Ostrava, 1961 (in Czech).
  4. Wandycz P. France and her Eastern Allies 1918–1925. French-Czechoslovak-Polisch relations from the Peace Conference to Locarno. Minneapolis, 1962.
  5. Kozeński J. Czechosłowacja w polskiej polityce zagranicznej w latach 1932–1938. Poznań, 1964 (in Pol.).
  6. Szklarska-Lohmannowa A. Polsko-czechosłowackie stosunki dyplomatyczne w latach 1918–1925. Wrocław ; Warszawa ; Kraków, 1967 (in Pol.).
  7. Pułaski M. Stosunki dyplomatyczne polsko-czechosłowacko-niemieckie od roku 1933 do wiosny 1938. Poznań, 1967 (in Pol.).
  8. Lewandowski K. Stosunki polsko-czechosłowackie w latach 1918–1939. Przyjaźnie i antagonizmy. Stosunki Polski z państwami sąsiednimi w latach 1918–1939. Wrocław, 1977. P. 217–262 (in Pol.).
  9. Historia dyplomacji polskiej. Vol. 4. Lata 1918–1939. Warszawa, 1995 (in Pol.).
  10. Kamiński M. K., Zacharias M. W cieniu zagrożenia. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939. Warszawa, 1998 (in Pol.).
  11. Walczak H. Stanowisko polskich ugrupowań politycznych wobec Czechosłowacji w latach 1918–1925. Szczecin, 1999 (in Pol.).
  12. Kamiński M. K. Konflikt polsko-czeski 1918–1921. Warszawa, 2001 (in Pol.).
  13. Gruchała J. Czeskie środowiska polityczne wobec spraw polskich 1920–1938. Katowice, 2002 (in Pol.).
  14. Szczepańska A. Czechosłowacja w polskiej polityce zagranicznej w latach 1918–1933. Szczecin, 2004 (in Pol.).
  15. Kołakowski P. Między Warszawą a Pragą. Polsko-czechosłowackie stosunki wojskowo-polityczne 1918–1939. Warszawa, 2007 (in Pol.).
  16. Jarnecki M. Irredenta ukraińska w relacjach polsko-czechosłowackich w latach 1918–1939. Kalisz-Poznań, 2009 (in Pol.).
  17. Orlof E. Polska działalność polityczno-dyplomatyczna, kulturalna w Słowacji w latach 1919–1937. Kraków, 1984 (in Pol.).
  18. Orlof E. Orawa i Spisz w latach 1918–1920. Szczawnica, 1990 (in Pol.).
  19. Tetmajer W. Istota sporu polsko-czeskiego. Kraków, 1919 (in Pol.).
  20. Łukasiewicz J. Stosunek do Czechosłowacji w polskiej polityce zagranicznej. Warszawa, 1924 (in Pol.).
  21. Próchnik A. Pierwsze piętnastolecie Polski niepodległej. Warszawa, 1933 (in Pol.).
  22. Arch. Prezidenta Repub., D. 9163/20 Polsko 1919–1920, inv. Č. D. 120/20/28, 9.02.1920 ; D. 1201/20/153, 28.02.1920 (in Czech).
  23. Arch. Ministerstva Zahr. Veci. Telegramy Odeslané, 5.03.1920 ; Politické Zpravy, Varšava, 21.03.1920, 1.06.1920 (in Czech).
  24. Maternicki J. Polska dydaktyka historii: 1918–1939 : materiały i komentarze. Warszawa, 1978 (in Pol.).
  25. Arch. Akt Nowych, Poselstwo Praga. Sygn. 456. Teczka 24. Raport analityczny z 14.03.1935 (in Pol.).
  26. Cichocka Z. Kolonie czeskie na Wołyniu. Warszawa, 1928 (in Pol.).
  27. Cichocka-Petrażycka Z. Kolonie niemieckie i czeskie na Wołyniu. Rocz. Ziem Wschod. 1939. Vol. 5. P. 58 (in Pol.).
  28. Batowski H. Zarys dziejów Słowacji (1918–1937). Kraków, 1938 (in Pol.).
  29. Jakubski Z., Niepokólczycki K. Słowacy i Czesi. Zarys stosunków. Warszawa, 1937 (in Pol.).
  30. Cat-Mackiewicz S. Historia Polski od 11.11.1918 r. do 17.09.1939. Londyn, 1985 (in Pol.).
  31. Kozeński J. Próby zbliżenia polsko-czechosłowackiego w latach 1926–1931. Przegląd Zachodni. 1964. Vol. XX, part 2. P. 310–327 (in Pol.).
  32. Bułhak H. Z dziejów stosunków wojskowych polsko-czechosłowackich w latach 1921–1927. Studia z dziejów ZSRR i Europy Środkowej. 1969. Vol. 5. P. 115–144 (in Pol.).
  33. Bułhak H. Z dziejów stosunków wojskowych polsko-czechosłowackich w latach 1927–1936. Studia z dziejów ZSRR i Europy Środkowej. 1974. Vol. 11. P. 97–146 (in Pol.).
  34. Bułhak H. Czechosłowackie próby wznowienia rozmów na temat sojuszu wojskowego z Polską (1937–1938). Studia z dziejów ZSRR i Europy Środkowej. 1976. Vol. 12. P. 203–210 (in Pol.).
  35. Lewandowski K. Sprawa ukraińska w polityce zagranicznej Czechosłowacji w latach 1918–1932. Wrocław, 1974 (in Pol.).
  36. Lewandowski K. W kręgu problematyki stosunków polsko-czechosłowacko-ukraińsko-polskich 1918–1922. Z dziejów stosunków polsko-radzieckich. 1970. Vol. 3. P. 183–195 (in Pol.).
  37. Wandycz P. P. Trzy próby poprawy stosunków polsko-czechosłowackich 1921–1926–1933. In: Z dziejów polityki i dyplomacji polskiej : studia poświęcone pamięci Edwarda Raczyńskiego Prezydenta RP na wychodźstwie. Warszawa, 1994. P. 223–235 (in Pol.).
  38. Wandycz P. P. Erazm Piltz a koncepcja polityki środkowoeuropejskiej. In: Międzymorze. Polska i kraje Europy Środkowo- Wschodniej XIX–XX w. : studia ofiarowane P. Łossowskiemu w 70-tą rocznicę urodzin. Warszawa, 1995. P. 215–254 (in Pol.).
  39. Pobóg-Malinowski W. Najnowsza historia polityczna Polski : in 3 vol. Vol. 2. Lata 1914–1939. Opole, 1961 (in Pol.).
  40. Kamiński M. K. Edvard Beneš kontra gen. Władysław Sikorski: polityka władz czechosłowackich na emigracji wobec rządu polskiego na uchodźstwie 1939–1943. Warszawa, 2005 (in Pol.).
  41. Edvard Beneš a střední Evropa : sborník přednášek a statí. Praha, 1994 (in Pol.).
  42. Kaminski M. K., Zacharias M. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939. Warszawa, 1998 (in Pol.).
  43. Kamiński M. K. Polsko-czechosłowackie stosunki polityczne: 1945–1948. Warszawa, 1990 (in Pol.).
  44. Polska i Czechosłowacja w polityce Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii: 1945–1948. Warszawa, 1991 (in Pol.).
  45. Nowinowski S. M. Polsko-czechosłowackie stosunki dyplomatyczne podczas wojny 1920 r. Acta Universitas Lodziensis. Folia Historica. 1998. No. 62, issue 2. P. 57–74 (in Pol.).
  46. Nowinowski S. M. Liga Narodów w polityce zagranicznej E. Beneša (1919–1925). Acta Universitas Lodziensis. Folia Historica. 1995. No. 53. P. 77–92 (in Pol.).
  47. Nowinowski S. M. Inauguracja misji poselskiej Václava Girsy w Warszawie. In: Studia z dziejów Polski i Europy w XIX i XX w. Gorzów, 2004. P. 385–398 (in Pol.).
  48. Nowinowski S. M. Ministerium Augusta Zaleskiego (1926–1932) w ocenie dyplomacji ČSR. Dzieje Najnowsze. 2004. Vol. XXXVI, No. 2. P. 49–72 (in Pol.).
  49. Nowinowski S. M. Konstatacje i nadzieje. Dyplomacja czechosłowacka wobec kwestii bezpieczeństwa zbiorowego w Europie. Toruń, 2005 (in Pol.).
  50. Deszczyński M. Ostatni egzamin. Wojsko polskie wobec kryzysu czechosłowackiego 1938–1939. Warszawa, 2003 (in Pol.).
  51. Tomaszewski J. Czechosłowacja. Warszawa, 1997 (in Pol.).
  52. Tomaszewski J. Polska wobec Czechosłowacji w 1938 r. Katowice, 1996 (in Pol.).
  53. Tomaszewski J. Czechosłowacka propaganda plebiscytowa na Spiszu i Orawie (1919–1920). Katowice, 1995 (in Pol.).
  54. Tomaszewski J. Czeska oświata na Wołyniu przed rokiem 1939. Katowice, 1995 (in Pol.).
  55. Gruchała J. Czeska opinia publiczna wobec wojny polsko-sowieckiej (1919–1920). Studia z dziejów Rosji i Europy Środkowej. Warszawa, 1997. Vol. 32 (in Pol.).
  56. Gruchała J. Czeskie stronnictwa polityczne wobec konfliktu cieszyńskiego (1918–1920). Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 1996. No. 4 (in Pol.).
  57. Gruchała J. Wschodnia polityka Polski w opinii czeskich środowisk politycznych (1918–1938). In: Od poznania do zrozumienia. Polacy, Czesi, Słowacy w XX wieku. Rzeszów, 1999. P. 35–51 (in Pol.).
  58. Gruchała J. Czeskie środowiska polityczne wobec spraw polskich 1920–1938. Katowice, 2002 (in Pol.).
  59. Tomasz G. Masaryk. Wrocław, 1996 (in Pol.).
  60. Tarajło-Lipowska Z. Męczennik czeskiej prawdy. Karel Havliček-Borovský. Wrocław, 2000 (in Pol.).
  61. Orlof E. Dyplomacja polska wobec sprawy słowackiej w latach 1938–1939. Kraków, 1980 (in Pol.).
  62. Od poznania do zrozumienia. Polacy, Czesi, Słowacy w XX w. Rzeszów, 1999 (in Pol.).
  63. Stosunki polsko-czesko-słowackie w latach 1918–1945. Rzeszów, 1992 (in Pol.).
  64. Karol Sidor i jego polonofilstwo. In: Od poznania do zrozumienia. Polacy, Czesi, Słowacy w XX wieku. Rzeszów, 1999. P. 101–108 (in Pol.).
  65. Stosunek Polski do Słowacji w latach 1918–1920. In: Odrodzona Polska wśród sąsiadów 1918–1921. Warszawa, 1999. P. 134 –143 (in Pol.).
  66. Stosunki polsko-słowackie w historiografii polskiej po II wojnie światowej. Zeszyty Naukowe WSP w Rzeszowie. 1999. Vol. 36 : Historia, issue 8. P. 171–184 (in Pol.).
  67. Stosunki polsko-czesko-słowackie w latach 1918–1939. Rzeszów, 1994 (in Pol.).
  68. Dąbrowski D. Rzeczypospolita wobec kwestii Rusi Zakarpackiej (Podkarpackiej) 1938–1939. Toruń, 2007 (in Pol.).
  69. Semkowicz W. Słowacja i Słowacy. Kraków, 1938 (in Pol.).
  70. Kościelak L. Historia Słowacji. Wrocław, 2010 (in Pol.).
  71. Jarnecki M. Agatona Gillera odkrywanie i opisanie Słowaków. Słowacy – historia i kultura : sesja naukowa Szreniawa (Szreniawa, 12 czerwca, 2015). Szreniawa, 2015. P. 47–56 (in Pol.).
  72. Jarnecki M. Polsko-słowacki konflikt graniczny lat 1938–1939. Słowacy – historia i kultura : sesja naukowa Szreniawa (Szreniawa, 12 czerwca, 2015). Szreniawa, 2015. P. 81–91 (in Pol.).
  73. Orlof E. Udział Słowaków w Powstaniu Warszawskim. Dzieje Najnowsze. 2009. No. 1. R. 243–248 (in Pol.).
  74. Orlof E. Polak, Słowak czy tutejszy? Niektóre problemy pogranicza polsko-słowackiego po I i po II wojnie światowej. In: Stereotypy narodowościowe na pograniczu. Rzeszów, 2002. P. 152–161 (in Pol.).
  75. Smolińska T. Stereotypy Słowaków w kulturze polskiej. Słowacy – historia i kultura : sesja naukowa Szreniawa (Szreniawa, 12 czerwca, 2015). Szreniawa, 2015. P. 61–78 (in Pol.).
  76. Radziwiłł A., Roszkowski W. Historia dla maturzysty. Wiek XIX. Warszawa, 2005 (in Pol.).
  77. Radziwiłł A., Roszkowski W. Historia dla maturzysty. Wiek XX. Warszawa, 2005 (in Pol.).
  78. Manikowska H. Historia dla maturzysty. Średniowiecze. Warszawa, 2005 (in Pol.).
  79. Czubaty J. Historia dla maturzysty. Nowożytność. Warszawa, 2005 (in Pol.).
  80. Śniegocki R. Historia. Burzliwy wiek XX. Warszawa, 2006 (in Pol.).
  81. Burda B., Halczak B., Józefiak R., Szymczak M., Roszak A. Historia 2. Nowożytność. Warszawa, 2006 (in Pol.).
  82. Burda B., Halczak B., Józefiak R., et al. Historia 3. Historia najnowsza. Warszawa, 2005 (in Pol.).
  83. Cegielski T., Kurkowska M. Człowiek i historia. Czasy nowożytne do 1815 r. Warszawa, 2004 (in Pol.).
  84. Kochanowski A., Matusik P. Człowiek i historia. Czasy nowe i najnowsze. Warszawa, 2004 (in Pol.).
  85. Popiopłek B. Ludzie i epoki. Klasa II. Kraków, 2006 (in Pol.).
  86. Szymanowski G., Trojański P. Ludzie i epoki. Klasa III. Kraków, 2006 (in Pol.).
  87. Mazan L. Wy mnie jeszcze nie znacie: prawie wszystko o Szwejku. Warszawa, 1992 (in Pol.).
  88. Mazan L. Polska Praga czyli dlaczego Matejko lubił knedle. Kraków, 2007 (in Pol.).
Апублікавана
2017-03-30
Ключавыя словы: Польшча, Чэхаславакія, славакі, цешынскае пытанне, школьныя падручнікі і школьныя праграмы, гістарыяграфія, стэрэатыпы
Як цытаваць
Ярнецкі М. Паказ чэхаў, славакаў, Чэхаславакіі і Славакіі ў польскай гістарыяграфіі, школьных праграмах і падручніках пасля 1919 г. // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2017. 1. С. 89-96.