Цыганы ў Сібіры (канец XVIII ст. – XX ст.)

  • Владимир Николаевич Шайдуров Ленінградскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна, Пецярбургскае шасэ, 10, 196605, г. Санкт-Пецярбург, Расія
  • Наталля Аляксееўна Сапронава Алтайскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт, вул. Маладзёжная, 55, 656031, г. Барнаул, Расія
  • Юрый Міхайлавіч Ганчароў Алтайскі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Леніна, 61, 656049, г. Барнаул, Расія
  • Тадэуш А. Навагродскі Беларускi дзяржаўны ўнiверсiтэт, пр. Незалежнасцi, 4, 220030, г. Мiнск, Беларусь

Анатацыя

Разглядаюцца асноўныя этапы фарміравання і развіцця цыганскай супольнасці ў Сібіры ў канцы XVIII ст. – XX ст. Робіцца выснова аб тым, што асноўным фактарам узнікнення цыган і росту іх колькасці ў рэгіёне сталі міграцыі, важную ролю ў якіх адыгралі беларускія цыганы. На аснове розных крыніц характарызуюцца мерапрыемствы органаў улады ў дачыненні да цыганскага насельніцтва, накіраваныя на яго гамагенізацыю і інтэграцыю ў эканамічныя і  сацыякультурныя працэсы Сібіры. Адзначаецца, што ўсе кампаніі па барацьбе з цыганскім бадзяжніцтвам у XIX–XX стст. не прывялі да яго поўнай ліквідацыі. Вырашэнню праблемы не дапамаглі і рэпрэсіўныя крокі, зробленыя ў другой чвэрці XIX ст., а таксама ў 1930-я  гг. Толькі частка цыган перайшлі ад традыцыйнага ладу жыцця да паўаселага. У якасці асноўных крыніц выкарыстаны матэрыялы цэнтральных і рэгіянальных архіваў. Даныя большасці дакументаў упершыню ўводзяцца ў навуковы зварот.

Біяграфіі аўтараў

Владимир Николаевич Шайдуров, Ленінградскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна, Пецярбургскае шасэ, 10, 196605, г. Санкт-Пецярбург, Расія

доктар гістарычных навук, дацэнт; загадчык Навукова-адукацыйнага цэнтра гістарычных даследаванняў і аналізу

Наталля Аляксееўна Сапронава, Алтайскі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт, вул. Маладзёжная, 55, 656031, г. Барнаул, Расія

кандыдат юрыдычных навук, дацэнт; загадчык кафедры правазнаўства і методыкі выкладання сацыяльна-эканамічных дысцыплін Інстытута гісторыі, сацыяльных камунікацый і права

Юрый Міхайлавіч Ганчароў, Алтайскі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Леніна, 61, 656049, г. Барнаул, Расія

доктар гістарычных навук, прафесар; прафесар кафедры айчыннай гісторыі Інстытута гісторыі міжнародных адносін

Тадэуш А. Навагродскі, Беларускi дзяржаўны ўнiверсiтэт, пр. Незалежнасцi, 4, 220030, г. Мiнск, Беларусь

доктар гістарычных навук, прафесар; загадчык кафедры этналогіі, музеалогіі і гісторыі мастацтваў гістарычнага факультэта

Літаратура

  1. Marushiakova E, Popov V. Studii Romani. Tom VII. Izbrano [Romani studies. Volume VII. Selected works]. Sofiya: Paradigma; 2007. 423 p. Bulgarian.
  2. Åberg K. «These songs tell about our life, you see»: music, identity and gender in Finnish Romani music. Bern: Peter Lang GmbH; 2015. 275 p.
  3. Demeter NG, Bessonov NV, Kutenkov VK. Istoriya tsygan. Novyi vzglyad [History of the Romani people. A new vision]. Voronezh: Institute of Ethnology and Anthropology RAS; 2000. 334 p. Russian.
  4. Denisov DN. [Roma of Orenburg in the 60s of the 18th century – early 20th century]. In: Tsygane v orenburgskom sotsiume. Materialy kruglogo stola, posvyashchennogo Mezhdunarodnomu Dnyu tsygan [Gypsies in Orenburg society. Proceedings of the round table dedicated to the International Gypsy Day]. Orenburg: Universitet; 2013. p. 44–49. Russian.
  5. Shaidurov VN. On the history of the Roma in the Russian Empire (second half of the 18th – first quarter of the 19th century). Bylye Gody. Russian Historical Journal. 2017;46(4):1207–1218. DOI: 10.13187/bg.2017.4.1207.
  6. Smirnova-Seslavinskaya MV. Romani groups migrations and formation of the Gypsy (Roma) population in Russian Empire in the 17th – early 20th centuries. Etnograficheskoe obozrenie. 2018;4:83–99. Russian. DOI: 10.31857/S086954150000408-8.
  7. Demeter NG, Chernykh AV. Tsygane [The Roma]. Moscow: Nauka; 2018. 614 p. (Narody i kul’tury). Russian.
  8. Shaidurov VN. Gypsies in the Russian Empire: theories and practices addressing their situation during the eighteenth and first half of the nineteenth century. Romani studies. 2018;28(2):195–217. DOI: 10.3828/rs.2018.8.
  9. Chernykh AV. The Kalderash Gypsies of Russia in industrial cooperation of the 1920s–1930s. Social Inclusion. 2020;8(2):358–366. DOI: 10.17645/si.v8i2.2765.
  10. Shaidurov VN. Jews and Gypsies of Siberia: on the question of the military cantonists of the 1830s – 1850s. Voprosy istorii. 2021;3:143–151. Russian. DOI: 10.31166/VoprosyIstorii202103Statyi16.
  11. Sanarov VI. The Siberian Gypsies. Journal of the Gypsy Lore Society. Third Series. 1970;49(3–4):126–136.
  12. Bell J. Travels from St. Petersburg in Russia, to diverse parts of Asia. Glasgow: Robert and Andrew Foulis; 1763. 423 p.
  13. Kationov ON. Moskovsko-Sibirskii trakt kak osnovnaya sukhoputnaya transportnaya kommunikatsiya Sibiri XVIII–XIX vv. [The Moscow-Siberian tract as the main land transport communication of Siberia in the 18th–19th centuries]. Novosibirsk: Izdatel’stvo NGPU; 2008. 372 p. Russian.
  14. Sauer M. Voyage fait par ordre de l’Impératrice de Russie Catherine II, dans le nord de la Russieasiatique, dans la MerGlaciale, dans la merd’Anadyr, et sur les côtes de l’Amérique. Paris: F. Buisson; 1802. 331 p.
  15. Hrolenok SF. [The development of the gold mining industry in Eastern Siberia in the late 19th and early 20th centuries]. In: Ocherki istorii Sibiri [Essays on the history of Siberia]. Irkutsk: Irkutskii gosudarstvennyi pedagogicheskii institut; 1970. p. 28–35 (Uchenye zapiski. Seriya istoricheskaya; issue 39). Russian.
  16. Shaidurov VN. [Roma of the USSR and land management in the second half of the 1920s]. In: Veremenko VA, editor. «Vyzov» v povsednevnoi zhizni naseleniya Rossii: istoriya i sovremennost’ [«Challenge» in the daily life of the population of Russia: history and modernity]. Saint Petersburg: Pushkin Leningrad State University; 2021. 359 p. Russian.
  17. Chernykh AV, Kamenskikh MS. Gypsies of the Urals in the National Economic Policy of the Soviet State of the 1920–1930s. RUDN Journal of Russian History. 2020;19(4):851–868. Russian. DOI: 10.22363/ 2312-8674-2020-19-4-851-868.
Апублікавана
2022-05-10
Ключавыя словы: цыганы, Сібір, дзяржаўная палітыка, бадзяжніцтва
Арганізацыі, якія падтрымліваюць Даследаванне выканана пры фінансавай падтрымцы Расійскага фонду фундаментальных даследаванняў і Беларускага рэспубліканскага фонду фундаментальных даследаванняў (праект № 20-59-00010 «Этнічныя меншасці ў Беларусі і Расіі ва ўмовах грамадскіх трансфармацый XIX–XX стст.»).
Як цытаваць
Шайдуров В. Н., Сапронава Н. А., Ганчароў Ю. М., Навагродскі Т. А. Цыганы ў Сібіры (канец XVIII ст. – XX ст.) // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2022. 2. С. 60-72.