Прызначэнне старажытнаегіпецкіх абеліскаў (паводле тэкстаў надпісаў на абелісках XVIII і XIX дынастый)

  • Ала Аляксандраўна Спартак Беларускi дзяржаўны ўнiверсiтэт, пр. Незалежнасцi, 4, 220030, г. Мiнск, Беларусь

Анатацыя

Праблема разумення прызначэння старажытнаегіпецкіх абеліскаў звязана з пытаннямі станаўлення, функцыянавання і развіцця інстытута царскай улады ў Старажытным Егіпце, чым і абумоўлена актуальнасць тэматыкі даследавання. Да гэтага часу ў гістарыяграфіі егіпталогіі дадзеная праблемы не вырашана. Няма адказу і на пытанні пра тое, чаму абеліскі ўсталёўваліся парамі каля ўваходаў у храмы і элементамі якога свету – сакральнага або прафаннага – яны былі. У артыкуле даследуюцца тэксты надпісаў на старажытнаегіпецкіх абелісках перыяду праўлення XVIII і XIX дынастый з прычыны іх лепшай захаванасці і дакладнай атрыбуцыі. Мэта працы – выяўленне функцый і характарыстык абеліскаў на аснове аналізу тэкстаў надпісаў на іх. Зроблены кароткі гістарыяграфічны агляд пытання, параўноўваюцца пазіцыі гістарыяграфіі з данымі, атрыманымі пры аналізе тэкстаў надпісаў на мове арыгінала. Прадпрымаецца спроба вызначэння рэканструкцыі паняцця «абеліск» як у егіпецкай, так і ў іншых мовах старажытнасці і Сярэднявечча, на падставе чаго зроблена выснова аб тым, што абазначэнне абеліскаў у егіпецкай мове першапачаткова было звязана з іх уласцівасцю – святланоснасцю. Сцвярджаецца, што абеліскі прысвячаліся родаваму продку цара (богу або цару) па мужчынскай лініі, у храме якога яны і ўсталёўваліся. Адной з відавочных функцый абеліскаў, згодна з тэкстамі надпісаў на іх, было захаванне царскага імені – адной з іпастасей царскай душы.

Біяграфія аўтара

Ала Аляксандраўна Спартак, Беларускi дзяржаўны ўнiверсiтэт, пр. Незалежнасцi, 4, 220030, г. Мiнск, Беларусь

спецыяліст Галоўнага ўпраўлення навукі

Літаратура

  1. Habachi L. The obelisks of Egypt: skyscrapers of the past. Cairo: American University in Cairo Press; 1984. 203 p.
  2. Gorringe HH. Egyptian obelisks. New York: HH. Gorringe; 1882. 316 p.
  3. Erman A, Grapow H. Wörterbuch der aegyptischen Sprache. Berlin: Unveranderter Nachdruck, 1971. 960 S.
  4. Weisse JA. The obelisk and Freemasonry according to the discoveries of Belzoni and Commander Gorringe: also, Egyptian symbols compared with those discovered in American mounds. New York: J. W. Bouton; 1880. 244 p.
  5. Zoega G. De origine et usu obeliscorum. Romae: Typis Lazzarini Typographi Cameralis; 1797. 732 p.
  6. Strong’s Hebrew Dictionary by James Strong [Internet]. 1999 [cited 2019 March 1]. Available from: http://www.justverses.com.
  7. Thesaurus Linguae Graecae [Internet]. 1999–2007 [cited 2019 April 1]. Available from: http://community.dur.ac.uk/p.j.heslin/Software/Diogenes/index.php.
  8. Thesaurus Linguae Aegyptiae [Internet]. 2014 Oсtober 31 [cited 2019 March 20]. Available from: http://aaew2.bbaw.de/tla/servlet/GetWcnRefs?f=0&l=0&of=0&ll=173240&db=0&lr=0&mo=1&wt=y&bc=Start.
  9. Lewis T, Short Ch, editors. A Latin Dictionary. Founded on Andrews’. Oxford: Clarendon Press; 1879. 876 p.
  10. Kircher A. Obeliscus Pamphilius. Interpretatio noua & hucusque intentata obelisci hieroglyphici. Romae: Typis Ludouici Grignani; 1650. 673 p.
  11. Nicholson P, Shaw I, editors. The Dictionary of Ancient Egypt. Oxford: The British Museum; 2002. 328 p. Co-published by the American University in Cairo Press.
  12. Martin K. Ein Garantsymbol des Lebens. Untersuchung zu Ursprung und Geschichte der altägyptischen Obelisken bis zum Ende des Neuen Reiches. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 3. Hildesheim; Gerstenberg Verlag; 1977. XVII, 253 S.
  13. Chabas F. Études sur l’antiquité historique d’après les sources égyptiennes et les monuments réputés préhistoriques. Paris: Maisonneuve; 1872. 585 p.
  14. Champollion-Figeac M. (Jacques-Joseph). L’obélisque de Louqsor transporté a Paris: notice historique, descriptive, et archælogique sur ce monument. Paris: Chez Firmin Didot Freres, Libraires; 1833. 106 p.
  15. Bible study tools [Internet]. 2018 [cited 2019 April 1]. Available from: https://www.biblestudytools.com.
  16. Redford DB, editor. The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt. Oxford: Oxford University Press; 2001. 624 p.
  17. Frankfort H. Kingship and the Gods. Chicago: The University of Chicago Press; 1948. 444 p.
  18. Budge WEA. Cleopatra’s needles and other Egyptian obelisks. London: Religious tract society; 1926. 368 р.
  19. Spartak AA. [Ancient Egyptian obelisks in the historiography of the 19th – early 20th century]. In: Fjadosik VA, editor. Listapadawskija sustrjechy – XII. Matjeryjaly Mizhnarodnaj navukovaj vykladchycka-studjenckaj kanferjencyi w gonar akadjemika M. M. Nikol’skaga i U. M. Percava: da 140-goddzja z ih naradzhjennja; 16–17 listapada 2017 g.; Minsk, Belarus’ [November Meetings – XII. Materials of the International Scientific Teaching and Student Conference in Honor of Academics M. M. Nikolsky and V. M. Pertsev]. Minsk: Publishing House of Belarusian State University; 2017. p. 20–29. Russian.
  20. Iversen E. Obelisks in exile. Volume 1. The obelisks of Rome. Copenhagen: G. E. C. Gad Publisher; 1968. 168 p.
  21. Auguste M. The monuments of Upper Egypt. Boston: H. Mansfield & J. W. Dearborn; 1877. 250 p.
  22. Leprohon RJ. The Great Name: Ancient Egyptian Royal Titulary. Atlanta: Society of Biblical Lit; 2013. 280 p.
  23. Chabas F. Traduction complète des inscriptions hiéroglyphiques de l’obélisque de Louqsor, place de la Concorde à Paris. Paris: Maisonneuve; 1868. 14 p.
  24. The Digital Karnak Project. University of California at Los Angeles (UCLA) under the direction of Dr. Diane Favro and Dr. Willeke Wendrich [Internet]. 2008 [cited 2019 March 20]. Available from: http://wayback.archive-it.org/7877/20170321154637/http://dlib.etc.ucla.edu/projects/Karnak/feature/ObelisksOfWadjetHall.
Апублікавана
2019-04-16
Ключавыя словы: абеліск, царская ўлада, культ цара, Новае царства, салярны культ
Арганізацыі, якія падтрымліваюць Аўтар выказвае шчырую падзяку кандыдату гістарычных навук дацэнту кафедры гісторыі старажытнага свету і сярэдніх вякоў гістарычнага факультэта БДУ А. В. Перзашкевічу за дапамогу ў падрыхтоўцы артыкула.
Як цытаваць
Спартак А. А. Прызначэнне старажытнаегіпецкіх абеліскаў (паводле тэкстаў надпісаў на абелісках XVIII і XIX дынастый) // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2019. 2. С. 57-70.