Прызначэнне старажытнаегіпецкіх абеліскаў (паводле тэкстаў надпісаў на абелісках XVIII і XIX дынастый)
Анатацыя
Праблема разумення прызначэння старажытнаегіпецкіх абеліскаў звязана з пытаннямі станаўлення, функцыянавання і развіцця інстытута царскай улады ў Старажытным Егіпце, чым і абумоўлена актуальнасць тэматыкі даследавання. Да гэтага часу ў гістарыяграфіі егіпталогіі дадзеная праблемы не вырашана. Няма адказу і на пытанні пра тое, чаму абеліскі ўсталёўваліся парамі каля ўваходаў у храмы і элементамі якога свету – сакральнага або прафаннага – яны былі. У артыкуле даследуюцца тэксты надпісаў на старажытнаегіпецкіх абелісках перыяду праўлення XVIII і XIX дынастый з прычыны іх лепшай захаванасці і дакладнай атрыбуцыі. Мэта працы – выяўленне функцый і характарыстык абеліскаў на аснове аналізу тэкстаў надпісаў на іх. Зроблены кароткі гістарыяграфічны агляд пытання, параўноўваюцца пазіцыі гістарыяграфіі з данымі, атрыманымі пры аналізе тэкстаў надпісаў на мове арыгінала. Прадпрымаецца спроба вызначэння рэканструкцыі паняцця «абеліск» як у егіпецкай, так і ў іншых мовах старажытнасці і Сярэднявечча, на падставе чаго зроблена выснова аб тым, што абазначэнне абеліскаў у егіпецкай мове першапачаткова было звязана з іх уласцівасцю – святланоснасцю. Сцвярджаецца, што абеліскі прысвячаліся родаваму продку цара (богу або цару) па мужчынскай лініі, у храме якога яны і ўсталёўваліся. Адной з відавочных функцый абеліскаў, згодна з тэкстамі надпісаў на іх, было захаванне царскага імені – адной з іпастасей царскай душы.
Літаратура
- Habachi L. The obelisks of Egypt: skyscrapers of the past. Cairo: American University in Cairo Press; 1984. 203 p.
- Gorringe HH. Egyptian obelisks. New York: HH. Gorringe; 1882. 316 p.
- Erman A, Grapow H. Wörterbuch der aegyptischen Sprache. Berlin: Unveranderter Nachdruck, 1971. 960 S.
- Weisse JA. The obelisk and Freemasonry according to the discoveries of Belzoni and Commander Gorringe: also, Egyptian symbols compared with those discovered in American mounds. New York: J. W. Bouton; 1880. 244 p.
- Zoega G. De origine et usu obeliscorum. Romae: Typis Lazzarini Typographi Cameralis; 1797. 732 p.
- Strong’s Hebrew Dictionary by James Strong [Internet]. 1999 [cited 2019 March 1]. Available from: http://www.justverses.com.
- Thesaurus Linguae Graecae [Internet]. 1999–2007 [cited 2019 April 1]. Available from: http://community.dur.ac.uk/p.j.heslin/Software/Diogenes/index.php.
- Thesaurus Linguae Aegyptiae [Internet]. 2014 Oсtober 31 [cited 2019 March 20]. Available from: http://aaew2.bbaw.de/tla/servlet/GetWcnRefs?f=0&l=0&of=0&ll=173240&db=0&lr=0&mo=1&wt=y&bc=Start.
- Lewis T, Short Ch, editors. A Latin Dictionary. Founded on Andrews’. Oxford: Clarendon Press; 1879. 876 p.
- Kircher A. Obeliscus Pamphilius. Interpretatio noua & hucusque intentata obelisci hieroglyphici. Romae: Typis Ludouici Grignani; 1650. 673 p.
- Nicholson P, Shaw I, editors. The Dictionary of Ancient Egypt. Oxford: The British Museum; 2002. 328 p. Co-published by the American University in Cairo Press.
- Martin K. Ein Garantsymbol des Lebens. Untersuchung zu Ursprung und Geschichte der altägyptischen Obelisken bis zum Ende des Neuen Reiches. Hildesheimer Ägyptologische Beiträge 3. Hildesheim; Gerstenberg Verlag; 1977. XVII, 253 S.
- Chabas F. Études sur l’antiquité historique d’après les sources égyptiennes et les monuments réputés préhistoriques. Paris: Maisonneuve; 1872. 585 p.
- Champollion-Figeac M. (Jacques-Joseph). L’obélisque de Louqsor transporté a Paris: notice historique, descriptive, et archælogique sur ce monument. Paris: Chez Firmin Didot Freres, Libraires; 1833. 106 p.
- Bible study tools [Internet]. 2018 [cited 2019 April 1]. Available from: https://www.biblestudytools.com.
- Redford DB, editor. The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt. Oxford: Oxford University Press; 2001. 624 p.
- Frankfort H. Kingship and the Gods. Chicago: The University of Chicago Press; 1948. 444 p.
- Budge WEA. Cleopatra’s needles and other Egyptian obelisks. London: Religious tract society; 1926. 368 р.
- Spartak AA. [Ancient Egyptian obelisks in the historiography of the 19th – early 20th century]. In: Fjadosik VA, editor. Listapadawskija sustrjechy – XII. Matjeryjaly Mizhnarodnaj navukovaj vykladchycka-studjenckaj kanferjencyi w gonar akadjemika M. M. Nikol’skaga i U. M. Percava: da 140-goddzja z ih naradzhjennja; 16–17 listapada 2017 g.; Minsk, Belarus’ [November Meetings – XII. Materials of the International Scientific Teaching and Student Conference in Honor of Academics M. M. Nikolsky and V. M. Pertsev]. Minsk: Publishing House of Belarusian State University; 2017. p. 20–29. Russian.
- Iversen E. Obelisks in exile. Volume 1. The obelisks of Rome. Copenhagen: G. E. C. Gad Publisher; 1968. 168 p.
- Auguste M. The monuments of Upper Egypt. Boston: H. Mansfield & J. W. Dearborn; 1877. 250 p.
- Leprohon RJ. The Great Name: Ancient Egyptian Royal Titulary. Atlanta: Society of Biblical Lit; 2013. 280 p.
- Chabas F. Traduction complète des inscriptions hiéroglyphiques de l’obélisque de Louqsor, place de la Concorde à Paris. Paris: Maisonneuve; 1868. 14 p.
- The Digital Karnak Project. University of California at Los Angeles (UCLA) under the direction of Dr. Diane Favro and Dr. Willeke Wendrich [Internet]. 2008 [cited 2019 March 20]. Available from: http://wayback.archive-it.org/7877/20170321154637/http://dlib.etc.ucla.edu/projects/Karnak/feature/ObelisksOfWadjetHall.
Copyright (с) 2019 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя
Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.
Аўтары, якія публікуюцца ў гэтым часопісе, пагаджаюцца з наступным:
1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на работу і перадаюць часопісу права першай публікацыі работы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).
2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, звязаныя з неэксклюзіўным распаўсюджаннем версіі работы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыя ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.
3. Аўтары маюць права размяшчаць сваю работу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да і ў час працэсу разгляду яе гэтым часопісам, паколькі гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную работу. (Гл. The Effect of Open Access).