Эвалюцыя інстытуцыянальных характарыстык першага ўніверсітэта Беларусі ва ўмовах палітычнага і эканамічнага ўмацавання беларускай дзяржаўнасці (1919–1925)

  • Алег Антановіч Яноўскі Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Незалежнасці, 4, 220030, г. Мінск, Беларусь

Анатацыя

На аснове новых архіўных даных разглядаецца працэс замацавання найважнейшых інстытуцыянальных характарыстык (кадравае забеспячэнне, арганізацыйныя формы навучання і навуковых даследаванняў, асаблівасці структуры і інш.) першага ўніверсітэта Беларусі – Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гэты працэс адлюстроўвае інстытуцыянальную эвалюцыю ўстановы вышэйшай адукацыі. Развіццё ўніверсітэта разглядаецца ў кантэксце палітычнага і эканамічнага ўмацавання беларускай дзяржавы, практыкі яе ўзаемаадносін з РСФСР (СССР). Паказваюцца цяжкасці, якія даводзілася пераадольваць краіне і ўніверсітэту на шляху дасягнення калі не поўнай самастойнасці, то раўнапраўя ва ўмовах першапачаткова няўстойлівых уяўленняў аб гістарычнай самадастатковасці беларусаў у палітычным і грамадскім асяроддзі.

Біяграфія аўтара

Алег Антановіч Яноўскі, Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Незалежнасці, 4, 220030, г. Мінск, Беларусь

кандыдат гістарычных навук, прафесар; загадчык кафедры гісторыі Расіі гістарычнага факультэта

Літаратура

  1. Turuk FF. Belorusskoe dvizhenie: ocherk istorii natsional’nogo i revolyutsionnogo dvizheniya belorusov [The Belarusian movement: an essay on the history of the national and revolutionary movement of Belarusians]. Moscow: Gosudarstvennoe izdatel’stvo; 1921. 144 p. Russian.
  2. Ignatenko IM. Velikii Oktyabr’ v sud’bakh belorusskogo naroda [Great October in the destinies of the Belarusian people]. Minsk: Belarusʼ; 1987. 319 p. Russian.
  3. Krutalevich VA. Rozhdenie Belorusskoi Sovetskoi Respubliki. Na puti k provozglasheniyu respubliki. Oktyabr’ 1917 – dekabr’ 1918 g. [The birth of the Belarusian Soviet Republic. On the way to the proclamation of the republic. 1917 October – 1918 December]. Khatskevich AF, Yukho IA, editors. Minsk: Nauka i tekhnika; 1975. 334 p. Russian.
  4. Krutalevich VA. Rozhdenie Belorusskoi Sovetskoi Respubliki. Provozglashenie respubliki. Razvertyvanie natsional’nogosudarstvennogo stroitel’stva. Noyabr’ 1918 – fevral’ 1919 g. [The birth of the Belarusian Soviet Republic. Proclamation of the Republic. The deployment of national-state construction. 1918 November – 1919 February]. Minsk: Nauka i tekhnika; 1979. 334 p. Russian.
  5. Skalaban VV. [A troublemaker of scientific tranquility. Letters from the archive of V. A. Krutalevich (1960s)]. Belaruskaja dumka. 2011;8:42–49. Russian.
  6. Karpenko IS, compiler. Putem bor’by i truda: materialy nauchnoi konferentsii, posvyashchennoi 70-letiyu obrazovaniya BSSR i Kompartii Belorussii; 22 dekabrya 1988 g.; Minsk, Belarus’ [Through struggle and labour: materials of the scientific conference dedicated to the 70th anniversary of the formation of the BSSR and the Communist Party of Belarus; 1988 December 22; Minsk, Belarus]. Minsk: Belarus’; 1989. 182 p. Russian.
  7. Ignatenko IM. Oktyabr’skaya revolyutsiya i samoopredelenie Belorussii [The October Revolution and the self-determination of Belarus]. Minsk: Navuka i tjehnika; 1992. 254 p. Russian.
  8. Ignacenka IM. Kastrychnichkaja rjevaljucyja na Belarusi: asablivasci i vyniki [The October Revolution in Belarus: features and results]. Mіnsk: BelNDCDAAS; 1995. 270 p. Belarusian.
  9. Krutalevich VA. Istoriya Belarusi: stanovlenie natsional’noi derzhavnosti (1917–1922 gg.) [The History of Belarus: the formation of national statehood (1917–1922)]. Minsk: Pravo i ekonomika; 2003. 585 p. Russian.
  10. Stashkevich NS. [The difficult path of statehood]. Belaruskaja dumka. 2008;1:28–33. Russian.
  11. Stashkevich NS. [Belarusian statehood: stages of formation (20th century)]. Gistoryja: prablemy vykladannja. 2009;3:3–8. Russian.
  12. Stashkevich NS. [Belarusian statehood: stages of formation (20th century)]. Gistoryja: prablemy vykladannja. 2009;4:3–6. Russian.
  13. Danilov AN, Koshelev VS, editors. Problemy formirovaniya belorusskoi gosudarstvennosti v ХХ – nachale ХХІ veka: izbrannye trudy N. S. Stashkevicha [Problems of formation of the Belarusian statehood in the 20th – early 21th century: selected works of N. S. Stashkevich]. Minsk: National Institute for Higher Education; 2012. 242 p. Russian.
  14. Khomich SN. Territoriya i gosudarstvennye granitsy Belarusi v XX veke. Ot nezavershennoi etnicheskoi samoidentifikatsii i vneshnepoliticheskogo proizvola k sovremennomu status quo [The territory and state borders of Belarus in the 20th century. From incomplete ethnic identity and foreign policy arbitrariness to the modern status quo]. Minsk: Ekonompress; 2011. 416 p. Russian.
  15. Shchavlinskii NB. Belorusskoe natsional’noe dvizhenie v gody Pervoi mirovoi voiny (1914–1918 gg.) [The Belarusian national movement during the First World War (1914–1918)]. Minsk: National Institute for Higher Education; 2001. 136 p. Russian.
  16. Shchavlinskii NB. [Historiography of the Belarusian national movement during the First World War (1914–1918)]. In: Bozhanov VA, Bogoleisha SV, editors. Etnokonfessional’nye protsessy v istorii Belarusi: sbornik nauchnykh statei po itogam Respublikanskoi nauchno-teoreticheskoi konferentsii; 12 dekabrya 2016 g.; Minsk, Belarus’ [Ethno-confessional processes in the history of Belarus: collection of scientific articles on the results of the Republican scientific and theoretical conference; 2016 December 12; Minsk, Belarus]. Minsk: Belarusian National Technical University; 2016. p. 214–230. Russian.
  17. Kovalenya AA, Kostyuk MP, Danilovich VV, Bondarenko KM, Brigadin PI, Golubev VF, et al. Istoriya belorusskoi gosudarstvennosti [History of the Belarusian statehood]. Minsk: Belaruskaja navuka; 2018–2020. 5 volumes. Russian.
  18. Kascjuk MP, Ladysew UF, Danilovich VV, Smjahovich MU, Mazec VG. Narys gistoryi belaruskaj dzjarzhawnasci: ХХ stagoddze [An essay on the history of Belarusian statehood: the 20th century]. Minsk: Belaruskaja navuka; 2008. 615 p. Belarusian.
  19. Zhytko AP, Zabawski MM, Smjahovich MU, Kavalenja AA, Danilovich VV, Kascjuk MP, et al. Gistoryja belaruskaj dzjarzhawnasci w kancy XVIII – pachatku XXI st. Kniga 2 [The history of the Belarusian statehood at the end of the 18th – beginning of the 21st century. Book 2]. Minsk: Belaruskaja navuka; 2012. 654 p. Belarusian.
  20. Kovalenya AA, Danilovich VV, Smekhovich NV, Mazets VG, Kostyuk MP, Al’khovik NK, et al. Istoriya belorusskoi gosudarstvennosti. Tom 3, Belorusskaya gosudarstvennost’: ot idei k natsional’nomu gosudarstvu (1917–1939 gg.) [The history of the Belarusian statehood. Volume 3, Belarusian Statehood: from an Idea to a National state (1917–1939)]. Mazets VG, Smekhovich NV, Tret’yaka SA, editors. Minsk: Belaruskaya navuka; 2019. 639 p. Russian.
  21. Shumeiko MF. [V. I. Picheta as an expert on archives in 1920–1947]. Otechestvennye arkhivy. 2014;1:3–14. Russian.
  22. Shumeiko MF, compiler. Pervaya vsebelorusskaya konferentsiya arkhivnykh rabotnikov. 12–15 maya 1924 g. Dokumenty i materialy [The first All-Belarusian conference of archival workers. 1924 May 12–15. Documents and materials]. Minsk: BelNIIDAD; 1999. p. 34–35. Russian.
  23. Shumeiko MF. Influence of the Riga Peace Treaty on the fate of the Belarusian archives. Journal of the Belarusian State University. History. 2021;2:17–28. Russian. DOI: 10.33581/2520-6338-2021-2-17-28.
Апублікавана
2023-11-11
Ключавыя словы: Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, беларуская дзяржаўнасць, інстытуцыянальныя характарыстыкі, РСФСР, СССР, палітыка, эканоміка, формы ўзаемадзеяння
Арганізацыі, якія падтрымліваюць Работа выканана ў рамках тэмы 1.03.21 «Інстытуцыяналізацыя адукацыі і навукі Беларусі ва ўмовах грамадска-палітычных працэсаў 1920–1930-х гг.» падпраграмы 1 «Гісторыя» дзяржаўнай праграмы навуковых даследаванняў «Грамадства і гуманітарная бяспека беларускай дзяржавы» на 2021–2025 гг.
Як цытаваць
Яноўскі А. А. Эвалюцыя інстытуцыянальных характарыстык першага ўніверсітэта Беларусі ва ўмовах палітычнага і эканамічнага ўмацавання беларускай дзяржаўнасці (1919–1925) // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2023. 4. С. 41-53.
Выпуск
№ 4 (2023): Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя
Падзел
Тэматычны раздзел

Copyright (с) 2023 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя

Ліцэнзія Creative Commons

Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.

Аўтары, якія публікуюцца ў гэтым часопісе, пагаджаюцца з наступным:

 

1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на работу і перадаюць часопісу права першай публікацыі работы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).

2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, звязаныя з неэксклюзіўным распаўсюджаннем версіі работы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыя ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.

3. Аўтары маюць права размяшчаць сваю работу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да і ў час працэсу разгляду яе гэтым часопісам, паколькі гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную работу. (Гл. The Effect of Open Access).