Навуковыя сувязі БССР і Польшчы ў 1921–1939 гг.
Анатацыя
Разглядаюцца асноўныя формы навуковых сувязей БССР і Польшчы ў 1921–1939 гг.: кнігаабмен, супрацоўніцтва ў рамках канферэнцый і кангрэсаў, замежныя камандзіроўкі вучоных з абедзвюх краін. Вывучэнне шырокага кола архіўных крыніц, якія ўпершыню ўводзяцца ў навуковы зварот, выкарыстанне спецыяльна-гістарычных метадаў, прынцыпаў гістарызму і аб’ектыўнасці дазволілі прыйсці да высновы аб тым, што навуковае савецка-польскае супрацоўніцтва міжваеннага часу хоць і мела станоўчую дынаміку і стабільныя формы адносін, аднак не адрознівалася планавасцю і рэгулярнасцю. Звяртаецца ўвага на тое, што па колькасці паступленняў польскамоўная літаратура ў БССР знаходзілася на другім месцы (пасля нямецкамоўнай), аднак агульны ўзровень арганізацыі кнігаабамену не дазваляў наладзіць якаснае навуковае даследаванне. Такая сітуацыя адбівалася на дзейнасці даследчых цэнтраў паланістыкі, у тым ліку і Камісіі па вывучэнні Заходняй Беларусі. Упершыню ў айчыннай гістарыяграфіі прыводзяцца колькасныя даныя аб выпісной літаратуры, што дазваляе прасачыць за кнігаабменам з польскім бокам, параўнаць яго з кнігаабменам з іншымі краінамі. Устаноўлена, што замежныя камандзіроўкі навукоўцаў з Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта і Інстытута беларускай культуры былі нешматлікімі. Бюракратычныя перашкоды і слабое фінансаванне рабілі рэдкія выезды прадстаўнікоў беларускай навукі малаэфектыўнымі. Можна адзначыць толькі нешматлікія кантакты выбітных вучоных з БССР (У. І. Пічэта, В. Д. Дружчыц, П. В. Горын) з калегамі з-за мяжы. Пры гэтым фінансаванне камандзіровак праводзілася са сродкаў Народнага камісарыята фінансаў БССР. Да 1929 г. камандзіраванне вучоных адбывалася праз падачу пэўнай арганізацыяй хадатайства ў Народны камісарыят асветы БССР. Пасля 1929 г. камандзіроўкі ўзгадняла Галоўнае ўпраўленне навукі толькі пры ўмове, што тая ці іншая замежная паездка была ўключана ў зацверджаны пяцігадовы план.
Літаратура
- Marchlevskii Yu. Voina i mir mezhdu burzhuaznoi Pol’shei i proletarskoi Rossiei [War and peace between bourgeois Poland and proletarian Russia]. Moscow: Gosudarstvennoe izdatel’stvo; 1921. 42 p. Russian.
- Zuev FG. Mezhdunarodnyi imperializm – organizator napadeniya panskoi Pol’shi na Sovetskuyu Rossiyu (1919–1920) [International imperalism is the organiser of the attack of pan Poland on Soviet Russia 1919–1920]. Moscow: Gosudarstvennoe izdate’stvo politicheskoi literatury; 1954. 178 p. Russian.
- Ol’shanskii PN. Rizhskii dogovor i razvitie sovetsko-pol’skikh otnoshenii. 1921–1924 [Riga treaty and the development of Soviet-Polish relations. 1921–1924]. Moscow: Nauka; 1969. 260 p. Russian.
- Ioffe AE. Mezhdunarodnye svyazi sovetskoi nauki, technike i kul’tury, 1917–1932 [International relations of Soviet science, technology and culture, 1917–1932]. Moscow: Nauka; 1975. 117 p. Russian.
- Agapkina TP. [Correspondence of Polish and Soviet writers (on the histoty of Polish-Soviet literary relations in the 20s–30s)]. Sovetskoe slavyanovedenie. 1973;4:96–110. Russian.
- Divnogortsev AL. [The first contacts of Soviet and foreign librarians (20s)]. Sovetskoe bibliotekovedenie. 1985;3:102–110. Russian.
- Falkowicz S, Czernych M. Polsko-radziecka współpraca kulturalna i naukowa w okresie międzywojennym. Dzieje najnowsze. 1970;2:105–123.
- Dmowski R. Polityka polska i odbudowanie państwa. Warszawa: Księgarnia Perzyński, Niklewicz i Ska; 1926. 496 s.
- Bobrzyński M. Wskrzeszenie Państwa Polskiego. Tom 2, 1919–1923. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza; 1926. 300 s.
- Kumaniecki J. Po traktacie ryskim. Warszawa: [s. n.]; 1971. 282 s.
- Łossowski P. Stosunki polsko-litewskie 1921–1939. Warszawa: Instytut Historii PAN; 1997. 388 s.
- Materski W. Polska a ZSSR. 1923–1924. Wrocław: ZN imja Ossolińskich; 1981. 380 s.
- Kornat M. Polska szkoła sowietologiczna 1930–1939. Kraków: Arcana; 2003. 381 s.
- Kornat M. Instytut Naukowo-Badawczy Europy Wschofniej w Wilnie (1930–1939) i jego wkład w rozwój polskiej sowietologii. Kwartalnik historyczny. 2000;3:43–46.
- Ilgiewicz H. Instytut Naukowo-Badawczy Europy Wschofniej w Wilnie oraz Szkoła Nauk Politycznych w Wilnie (1930–1939). Warszawa: Scholar; 2019. 246 s.
- Róziewicz J. Instytut Naukowo-Badawszy Europy Wschodniej. W: Sordylowa B, redaktor. Słownik polskich towarzystw naukowych. Tom 2, Towarzystwa naukowe i upowszechniające naukȩ działające w przeszłości na ziemiahc polskich. Warszawa: Zakład Narodowy imja Ossolińskich; 1994. s. 60.
- Zubaczenskii VA. Politika Rossii v Tsentral’no-Vostochnoi Evrope (pervaya tret’ XX veka): geopoliticheskii aspect [Russian policy Cenrtal and Eastern Europe (first third of the 20th century): geopolitical aspect]. Moscow: ROSSPEN; 2019. 278 p. Russian.
- Babenko OV. Pol’sko-sovetskie otnosheniya v 1924–1928 [Polish-Soviet relations in 1924–1928] [dissertation]. Moscow: Lomonocov Moscow State University; 2006. 173 p. Russian.
- Borisenok YuA. Na krutykh povorotakh belorusskoi istorii: obshchestvo i gosudarstvo mezhdu Polshei i Rossiei v pervoi polovine XX v. [On the sharp turns of Belarusian history: society and the state between Poland and Russia in the first half of the 20th century]. Moscow: Rodina; 2013. 351 p. Russian.
- Tarasova IV. [The role of the All-union society for cultural relations with foreign countries in the development of international book exchange in 1925–1928]. In: Sukiasyan AA, editor. Traditsionnaya i innovatsionnaya nauka: istoriya, sovremennoe sostoyanie, perspektivy. Chast’ 5 [Traditional and innovative science: history, current state, prospects: collection of articlels. Part 5]. Ufa: Aeterna; 2015. p. 83–91. Russian.
- Semakina TR. Incomprehensible literature, suspicious plays, and omnipotent censorship: on the issue of ideological contradictions in Polish-Soviet cultural contacts at the turn of the 1920s–1930s. Slavic Almanac. 2022;3–4:381–393. Russian. DOI: 10.31168/2073-5731.2022.3-4.4.03.
- Mezga NN. Sovetsko-pol’skie otnosheniya 1921–1926 godov: novyi etap protivostojaniya [Soviet-Polish relations in 1921–1926: a new stage of confrontation]. Gomiel: Francisk Skorina Gomel State University; 2019. 229 p. Russian.
- Laz’ko RR. Perad potopam (ewrapeiskaja palityka Pol’shchy. 1932–1939) [Before the flood (European policy of Poland. 1932–1939)]. Minsk: Belarusian State University; 2000. 354 p. Belarusian.
- Tsynkevich V. [The problem of reparation of refugees and the opening of the Polish consulate in Minsk (1921–1924)]. Belorusskii zhurnal mezhdunarodnogo prava i megdunarodnych otnoshenii. 2001;3:76–83. Belarusian.
- Borovskaya ON. [The activities of the Polish-Russian-Ukrainian mixed reevacuation and special commission on the territory of Belarus 1921–1929]. Bryansk State University Herald. 2022;3:23–31. Russian. DOI: 10.22281/2413-9912-2022-06-03-23-31.
- Khrenov I, Tseslyak T, editors. Dokumenty i materialy po istorii sovetsko-pol’skikh otnoshenii. Tom 5, Mai 1926 – dekabr’ 1932 [Documents and materials on the history of Soviet-Polish relations. Volume 5, May 1926 – December 1932]. Moscow: Nauka; 1967. 616 p. Russian.
- Khrenov I, Tseslyak T, editors. Dokumenty i materialy po istorii sovetsko-pol’skikh otnoshenii. Tom 4, Aprel’ 1921 – mai 1926 [Documents and materials on the history of Soviet-Polish relations. Volume 4, April 1921 – May 1926]. Moscow: Nauka; 1966. 562 p. Russian.
- Wysłouch S. Rola Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi w ruchu narodowym Białorusinów w Polsce. Rocznik Instytuta Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej. 1933;1:174–240.
- Khrenov I, Tseslyak T, editors. Dokumenty i materialy po istorii sovetsko-pol’skikh otnoshenii. Tom 6, 1933–1938 [Documents and materials on the history of Soviet-Polish relations. Volume 6, 1933–1938]. Moscow: Nauka; 1969. 434 p. Russian.
Copyright (с) 2024 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя
Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.
Аўтары, якія публікуюцца ў гэтым часопісе, пагаджаюцца з наступным:
1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на работу і перадаюць часопісу права першай публікацыі работы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).
2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, звязаныя з неэксклюзіўным распаўсюджаннем версіі работы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыя ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.
3. Аўтары маюць права размяшчаць сваю работу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да і ў час працэсу разгляду яе гэтым часопісам, паколькі гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную работу. (Гл. The Effect of Open Access).