Славацка-расійскія кантакты ў перыяд праўлення Пятра Вялікага скрозь прызму славацкай гістарыяграфіі

  • Міраслаў Даніш Універсітэт Каменскага, пл. Шафарыка, 6, 81499, г. Браціслава, Славацкая Рэспубліка; Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт, Універсітэцкая набярэжная, 7–9, 199034, г. Санкт-Пецярбург, Расія

Анатацыя

Апісваюцца асноўныя падыходы славацкай гістарыяграфіі да даследавання асобы Пятра Вялікага і славацка-расійскіх кантактаў у перыяд яго праўлення. Падкрэсліваецца, што традыцыі вывучэння гэтай праблематыкі былі закладзены ў першай палове XX ст. Адным з найбольш яркіх даследчыкаў дадзенага накірунку з’яўляўся прафесар Я. Ю. Пярфецкі, які працаваў ва Універсітэце Каменскага ў 1921–1947 гг. і спецыялізаваўся на гісторыі Усходняй Еўропы і Падкарпацкай Русі. Аналізуюцца найбольш значныя працы Я. Ю. Пярфецкага, пры гэтым асаблівая ўвага надаецца тым публікацыям, якія ўвялі ў навуковы зварот новыя архіўныя звесткі аб перыядзе праўлення Пятра Вялікага ў кантэксце вывучэння славацка-расійскіх кантактаў. Адзначаецца, што пасля 1945 г. прадстаўнікі славацкай гістарыяграфіі засяродзіліся на падарожжах Пятра Вялікага ў Еўропу, на адносінах паміж Расіяй і Габсбургскай манархіяй падчас саслоўнага паўстання Ферэнца II Ракацы, а таксама на даных падарожнага дзённіка Д. Крмана, прысвечаных падзеям у Беларусі і на Украіне ў гады Паўночнай вайны.

Біяграфія аўтара

Міраслаў Даніш, Універсітэт Каменскага, пл. Шафарыка, 6, 81499, г. Браціслава, Славацкая Рэспубліка; Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт, Універсітэцкая набярэжная, 7–9, 199034, г. Санкт-Пецярбург, Расія

кандыдат гістарычных навук; прафесар кафедры ўсеагульнай гісторыі філасофскага факультэта Універсітэта Каменскага, навуковы супрацоўнік Санкт-Пецярбургскага дзяржаўнага ўніверсітэта

Літаратура

  1. Harbuľová Ľ. Slovenská povojnová historiografia o ruských a sovietskych dejinách 20. storočia. V: Veber V, redaktor. Ruské a sovětské dějiny v české poválečné historiografii. Praha: Karolinum pro Hist. ústav AV ČR; 1996. s. 81–94.
  2. Daniš M. Dejiny Ruska v slovenskej a českej historiografii (1918–1938). Acta historica Posoniensia. 2018;35:129–165.
  3. Harbuľová Ľ. History of Russia until the end of the 18th century in the studies of Slovak and Czech historians in 2000–2020. RussianStudiesHu. 2022;1:109–122. Russian. DOI: 10.38210/RUSTUDH.2022.4.3.
  4. Daniš M. Evgenij Julianovič Perfeckij a jeho podiel na rozvoji slovenskej historickej vedy. Acta historica Posoniensia. 2015;29:20–28.
  5. Perfeckij EYu. Car Peter Veliký ako reformátor štátu. Prúdy. 1925;5:290–294.
  6. Perfeckij EYu. Car Petr I. a Leibniz. Sborník filozofickej fakulty University Komenského. 1925;8:1–22.
  7. Perfeckij EYu. Myšlienkové Rusko v dobe cára Petra I. a pozdejšie. Prúdy. 1927;10:541–548.
  8. Jirásek J. Slováci a Rusko (časť 1). Prúdy. 1923;7:325–334.
  9. Jirásek J. Slováci a Rusko (časť 2). Prúdy. 1923;8:395–402,
  10. Jirásek J. Slováci a Rusko (časť 3). Prúdy. 1923;9–10:441–461.
  11. Tibenský J. Dejiny vedy a techniky na Slovensku. Martin: Osveta; 1979. 534 s.
  12. Kulyabko ES. [On the history of Slovak-Russian scientific relations in the 18th century]. In: Berkov PN, Serman IZ, editors. Russkaya literatura XVIII veka i drugie slavyanskie literatury [Russian literature of the 18th century and other Slavic literatures]. Moscow: Izdatel’stvo Akademii nauk SSSR; 1963. p. 168–171. Russian.
  13. Vávra J. Dopisy Matěje Bela petrohradským akademikům I. Historické štúdie. 1963;8:199–240.
  14. Vávra J. Dopisy Matěje Bela petrohradským akademikům II. Historické štúdie. 1967;7:211–224.
  15. Daniš M. From the Slovak-Russian ties in the 18th century. West – East. 2017;10:20–47. Russian. DOI: 10.30914/2227-6874-2017-10-20-47.
  16. Avenarius A. Peter Veľký. Príroda a spoločnosť. 1969;6:12–15.
  17. Daniš M. [Peter the Great in the city on the Danube]. Devin. 2017;2:79–82. Russian.
  18. Haraksim Ľ. Slovenská účasť v protihabsburgských povstaniach v druhej polovici 17. storočia a na začiatku 18. storočia. V: Bahurinská L, redaktor. Príspevky k dejinám východného Slovenska. Bratislava: Slovenská akadémia vied; 1964. s. 157–167.
  19. Horváth P. O účasti poddaných v protihabsburgských povstaniach. Historický časopis. 1979;3:357–368.
  20. Kočiš J. Príspevok k vzťahu Rákocziho Františka II. k Slovensku (Turčianska stolica a Onódsky snem). Historický časopis. 1978;2:272–282.
  21. Kónya P. Onódsky snem v kontexte udalostí povstania Františka II. Rákócziho. V: Dzuriak K, Čaplovič D, Uličný F, Kohútová M, Kónya P, Segeš V, et al., redaktori. Memorialis historický spis slovenských stolíc. Martin: Slovenská národná knižnica; 2008. s. 27–41.
  22. Kónya P. Prešov, Bardejov a Sabinov počas protireformácie a protihabsburských povstaní (1670–1711). Prešov: Biskupský úrad Východného dištriktu Evanjelickej cirkvi a. v. na Slovensku; 2000. 225 s.
  23. Kónya P. Za Boha, vlasť a slobodu. Pohnuté osudy kuruckého generála Juraja Ottlyka. Prešov: Vydavatel’stvo Prešovskej univerzity; 2009. 336 s.
  24. Mesároš J. Uhorsko, spolužitie jeho národov. Bratislava: Kubko Goral; 1996. 46 s.
  25. Mrva I. Hlavné príčiny povstania Františka II. Rákociho roku 1703. Historický časopis. 1994;4:640–660.
  26. Mrva I. Kurucká vojna na Slovensku a jej dôsledky v rokoch 1704–1711. Historický časopis. 1996;4:583–611.
  27. Špiesz A. Absolutistické snahy Habsburgovcov a uhorské stavy v druhej polovici 17. a na začiatku 18. storočia. Historický časopis. 1979;2:279–295.
  28. Varsík B. Národnostný profil Uhorska a národnostné aspekty protihabsburgského odboja. Historický časopis. 1978;1: 63–75.
  29. Vozár J, Kohútová M. Hospodárske dejiny Slovenska 1526–1848. Bratislava: Veda; 2006. 160 s.
  30. Vozár J. Baníctvo na Slovensku v čase protihabsburgských povstaní. Historický časopis. 1985;1:85–98.
  31. Gašparíková A. Povstanie Rákocziho a Slovania. Bratislava: Filozofickej fakulty Univerzity Komenského; 1930. 94 s.
  32. Kónya P, Mrva I, Gurňák D. Dejiny Uhorska. Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity; 2013. 787 s.
  33. Daniš M. The uprising of Francis Rákóczi the Second in the сontext of Russian diplomacy. Vestnik of Saint Petersburg University. History. 2020;3:865–882. Russian. DOI: 10.21638/11701/spbu02.2020.310.
  34. Daniš M. Stavovské povstanie Františka II. Rákocziho v ruskej periodickej tlači v rokoch 1703–1707. V: Kónya P, redaktor. Povstanie Františka II. Rákocziho 1703–1711 (v novšom priblížení). Prešov: Prešovská univerzita; 2005. s. 247–255.
  35. Krman D. Itinerárium: cestovný denník z rokov 1708–1709. Bratislava: Slovenská akadémia vied; 1969. 975 s.
  36. Krman D. Itinerárium: cestovný denník (1663–1740). Bratislava: Tatran; 1984. 216 s.
  37. Daniš M. Slovakia and Russia in notes of Slovak and Russian travelers of the 18th century. East – West. 2016;9:36–44. Russian.
  38. Daniš M. Slovensko, husári a cárovná. Bratislava: Stimul; 1992. 131 s.
  39. Daniš M. Slovakia in Hungarian-Russian economic relations in the 18th century. Rossiiskie i slavyanskie issledovaniya. 2016;11:36–43. Russian.
  40. Ulyanitskii VA. Russkie konsul’stva za granitsei v ХVIII v. Chast’ 1 [Russian consulates abroad in the 18th century. Part 1]. Moscow: Tipografiya G. Lissnera i A. Geshelya; 1899. 879 p. Russian.
Апублікавана
2024-05-17
Ключавыя словы: славацкая гістарыяграфія, Пётр Вялікі, славацка-расійскія кантакты, XVIII ст.
Арганізацыі, якія падтрымліваюць Даследаванне выканана пры фінансавай падтрымцы Расійскага навуковага фонду ў рамках праекта 23-78-10045.
Як цытаваць
Даніш М. Славацка-расійскія кантакты ў перыяд праўлення Пятра Вялікага скрозь прызму славацкай гістарыяграфіі // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2024. 2. С. 49-57.
Выпуск
№ 2 (2024): Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя
Падзел
Гiстарыяграфiя

Copyright (с) 2024 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя

Ліцэнзія Creative Commons

Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.

Аўтары, якія публікуюцца ў гэтым часопісе, пагаджаюцца з наступным:

 

1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на работу і перадаюць часопісу права першай публікацыі работы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).

2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, звязаныя з неэксклюзіўным распаўсюджаннем версіі работы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыя ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.

3. Аўтары маюць права размяшчаць сваю работу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да і ў час працэсу разгляду яе гэтым часопісам, паколькі гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную работу. (Гл. The Effect of Open Access).