Гістарычная памяць і нацыянальная ідэнтычнасць беларусаў і расіян: вопыт гісторыка-сацыялагічнага даследавання

  • Пётр Сцяпанавіч Кручак Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт, вул. Свярдлова, 13а, 220006, г. Мінск, Беларусь
  • Вадзім Мікалаевіч Ракачоў Кубанскі дзяржаўны ўніверсітэт, вул. Стаўрапольская, 149, 350040, г. Краснадар, Расія
  • Яраслава Уладзіміраўна Ракачова Кубанскі дзяржаўны ўніверсітэт, вул. Стаўрапольская, 149, 350040, г. Краснадар, Расія
  • Усевалад Мікалаевіч Сяргееў Універсітэт грамадзянскай абароны Міністэрства па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь, вул. Машынабудаўнікоў, 25, 220118, г. Мінск, Беларусь
  • Віктар Аляксандравіч Астрога Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Незалежнасці, 4, 220030, г. Мінск, Беларусь

Анатацыя

На аснове вынікаў гісторыка-сацыялагічнага даследавання, праведзенага сярод студэнцкай моладзі Беларусі і Расіі, з розных тэарэтыка-метадалагічных падыходаў разгледжваецца спецыфіка ўзаемасувязі гістарычнай памяці і калектыўнай ідэнтычнасці. Адзначаецца, што ў беларускіх студэнтаў моцна выражана этнанацыянальная ідэнтычнасць, іх гістарычная памяць канцэнтруецца на вобразах нацыянальнага мінулага, ідэях этнакультурнай самабытнасці і дзяржаўнай незалежнасці, а гістарычная свядомасць накіравана ў асноўным на блізкае мінулае і сучаснасць. У расійскіх студэнтаў пераважае грамадзянска-дзяржаўная ідэнтычнасць, іх гістарычная свядомасць звернута да далёкага мінулага. Робіцца выснова аб тым, што агульная гісторыя двух народаў і адлюстраванне падзей мінулага ў гістарычнай памяці беларускіх і расійскіх маладых людзей дазваляюць выказаць здагадку аб наяўнасці ў іх адзінай, пераважна рэтраспектыўна накіраванай калектыўнай ідэнтычнасці.

Біяграфіі аўтараў

Пётр Сцяпанавіч Кручак, Беларускі дзяржаўны тэхналагічны ўніверсітэт, вул. Свярдлова, 13а, 220006, г. Мінск, Беларусь

кандыдат гістарычных навук, дацэнт; загадчык кафедры гісторыі Беларусі і паліталогіі інжынерна-эканамічнага факультэта

Вадзім Мікалаевіч Ракачоў, Кубанскі дзяржаўны ўніверсітэт, вул. Стаўрапольская, 149, 350040, г. Краснадар, Расія

доктар гістарычных навук, дацэнт; прафесар кафедры сацыялогіі факультэта гісторыі, сацыялогіі і міжнародных адносін

Яраслава Уладзіміраўна Ракачова, Кубанскі дзяржаўны ўніверсітэт, вул. Стаўрапольская, 149, 350040, г. Краснадар, Расія

кандыдат гістарычных навук, дацэнт; дацэнт кафедры сацыялогіі факультэта гісторыі, сацыялогіі і міжнародных адносін

Усевалад Мікалаевіч Сяргееў, Універсітэт грамадзянскай абароны Міністэрства па надзвычайных сітуацыях Рэспублікі Беларусь, вул. Машынабудаўнікоў, 25, 220118, г. Мінск, Беларусь

кандыдат гістарычных навук, дацэнт; загадчык кафедры гуманітарных навук

Віктар Аляксандравіч Астрога, Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Незалежнасці, 4, 220030, г. Мінск, Беларусь

доктар гістарычных навук, прафесар; загадчык кафедры мытнай справы факультэта міжнародных адносін

Літаратура

  1. Grever M, Adriaansen R-J. Historical consciousness: the enigma of different paradigms. Journal of Curriculum Studies. 2019;51(6):814–830. DOI: 10.1080/00220272.2019.1652937.
  2. Repina LP, editor. Istoricheskaya kul’tura kak predmet issledovaniya. Istoriya i pamyat’: istoricheskaya kul’tura Evropy do nachala Novogo vremeni [Historical culture as a subject of research. History and memory: the historical culture of Europe before the beginning of the New Age]. Moscow: Krug; 2006. 768 p. Russian.
  3. Ankersmit FR. Vozvyshennyi istoricheskii opyt [Sublime historical experience]. Oleinikov AA, translator. Moscow: Evropa; 2007. 609 p. Russian.
  4. Kulikov DK. [Historical consciousness and theory of culture]. Humanities and Socio-Economic Sciences. 2007;4(35):47–51. Russian.
  5. Grever M, Nieuwenhuyse KV. Popular uses of violent pasts and historical thinking (Los usos populares de los pasados violentos y el razonamiento histórico). Journal for the Study of Education and Development. 2020;43(3):483–502. DOI: 10.1080/02103702.2020.1772542.
  6. Edy JA. Journalistic uses of collective memory. Journal of Communication. 1999;49(2):71–85. DOI: 10.1111/j.1460-2466.1999.tb02794.x.
  7. Assmann J. Communicative and cultural memory. In: Meusburger P, Heffernan M, Wunder E, editors. Cultural memories: the geographical point of view. Dordrecht: Springer; 2011. p. 15–27.
  8. Weedon C, Jordan G. Collective memory: theory and politics. Social Semiotics. 2012;22(2):143–153. DOI: 10.1080/10350330.2012.664969.
  9. Choi SY, Liu JH, Mari S, Garber IE. Content analysis of living historical memory around the world: terrorization of the Anglosphere, and national foundations of hope in developing societies. Memory Studies. 2021;16(2):1–19. DOI: 10.1177/1750698021995974.
  10. Schuman H. Cohorts, chronology, and collective memories. Public Opinion Quarterl. 2004;68(2):217–254. DOI: 10.1093/poq/nfh012.
  11. Roediger HL, Zaromb FM, Butler AC. The role of repeated retrieval in shaping collective memory. In: Boyer P, Wertsch JV, editors. Memory in mind and culture. New York: Cambridge University Press; 2009. р. 138–170.
  12. Stone ChB, van der Haegen A, Luminet O, Hirst W. Personally relevant vs nationally relevant memories: an intergenerational examination of World War II memories across and within Belgian French-speaking families. Journal of Applied Research in Memory and Cognition. 2014;4:280–286. DOI: 10.1016/J.JARMAC.2014.08.002.
  13. Wang Q. What does cultural research tell us about memory? Journal of Applied Research in Memory and Cognition. 2021;10(1):1–4. DOI: 10.1016/j.jarmac.2021.01.004.
  14. La Barbera M-C, editor. Identity and migration in Europe: multidisciplinary perspectives international perspectives on migration. Dordrecht: Springer; 2015. Identity and migration: an introduction; p. 1–13.
  15. Luckmann Th. Remarks on personal identity: inner, social and historical time. In: Jacobcon-Widding A, editor. Identity: personal and sociocultural. Uppsala: Academiae Upsaliensis; 1983. p. 67–91.
  16. Erikson EE. Identichnost’: yunost’ i krizis [Identity: youth and crisis]. Tolstykh AV, translator and editor. Moscow: Progress; 1996. 344 p. Russian.
  17. Berger P, Lukman T. Sotsial’noe konstruirovanie real’nosti. Traktat po sotsiologii znaniya [Social construction of reality. Treatise on the sociology of knowledge]. Rutkevich ED, translator. Moscow: Medium; 1995. 323 p. Russian.
  18. Malakhov VS. [Trouble with identity]. Voprosy filosofii. 1998;2:43–53. Russian.
  19. Melucci A. Nomads of the present: social movements and individual needs in contemporary society. Philadelphia: Temple University Press; 1989. 281 р.
  20. Jenkins R. Social identity. London: Routledge; 2008. 206 p.
  21. Liu JH, Hilton DJ. How the past weighs on the present: social representations of history and their role in identity politics. British Journal of Social Psychology. 2006;44(4):537–556. DOI: 10.1348/014466605X27162.
  22. Brubaker R, Cooper F. Beyond «identity». Theory and Society. 2000;29(1):1–47.
  23. Sahdra B, Ross M. Group identification and historical memory. Personality and Social Psychology Bulletin. 2007;3(33):384–395. DOI: 10.1177/0146167206296103.
  24. Zaslavskaya MI, Rakachev VN. Conceptualization of identity politics and practices of its implementation in Russia and Armenia. Vestnik of Saint Petersburg University. Sociology. 2022;15(1):47–62. Russian. DOI: 10.21638/spbu12.2022.103.
  25. Sternin IA. Metodologicheskie problemy kognitivnoi lingvistiki [Methodological problems of cognitive linguistics]. Voronezh: Voronezh State University; 2001. [Methodology for studying the structure of the concept]; p. 58–65. Russian.
  26. Ayerman R. [Cultural trauma and collective memory]. Poselyagin N, translator. New Literary Review. 2016;5:42–54. Russian.
Апублікавана
2024-05-03
Ключавыя словы: гістарычная памяць, нацыянальная ідэнтычнасць, Беларусь, Расія, калектыўная памяць, гістарычная свядомасць
Арганізацыі, якія падтрымліваюць Артыкул падрыхтаваны ў рамках сумеснага расійска-беларускага праекта «Гістарычная культура беларусаў і расіян: фарміраванне ўяўленняў аб нацыянальным і агульным мінулым», рэалізаванага пры фінансавай падтрымцы Расійскага фонду фундаментальных даследаванняў (№ 20-59-00017/20) і Беларускага рэспубліканскага фонду фундаментальных даследаванняў (№ Г20Р-227).
Як цытаваць
Кручак П. С., Ракачоў В. М., Ракачова Я. У., Сяргееў У. М., Астрога В. А. Гістарычная памяць і нацыянальная ідэнтычнасць беларусаў і расіян: вопыт гісторыка-сацыялагічнага даследавання // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2024. 2. С. 5-16.
Выпуск
№ 2 (2024): Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя
Падзел
Гісторыя Беларусі

Copyright (с) 2024 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя

Ліцэнзія Creative Commons

Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.

Аўтары, якія публікуюцца ў гэтым часопісе, пагаджаюцца з наступным:

 

1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на работу і перадаюць часопісу права першай публікацыі работы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).

2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, звязаныя з неэксклюзіўным распаўсюджаннем версіі работы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыя ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.

3. Аўтары маюць права размяшчаць сваю работу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да і ў час працэсу разгляду яе гэтым часопісам, паколькі гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную работу. (Гл. The Effect of Open Access).