Руская гістарыяграфія крэдытна-фінансавай сістэмы Расійскай імперыі (1861–1914 гг.): падыходы да вывучэння, метадалогія і методыка даследавання

  • Кацярына Анатольеўна Бруханчык ААТ «Прамагралізінг», пр. Пераможцаў, 51, корп. 2, 220035, г. Мінск, Беларусь
DOI:: https://doi.org/10.33581/2520-6338-2019-3-101-109

Анатацыя

Мэтай артыкула з’яўляецца вывучэнне асноўных метадалагічных падыходаў да даследавання крэдытна-фінансавай сістэмы Расійскай імперыі другой паловы XIX – пачатку XX ст. у дарэвалюцыйнай, савецкай і сучаснай гістарыяграфіі шляхам вызначэння галоўных прынцыпаў і характэрных асаблівасцей даследаванняў па дадзенай тэматыцы ў розныя гістарыяграфічныя перыяды, устанаўлення найбольш яркіх прадстаўнікоў і самых папулярных праблемных пытанняў рускай гістарыяграфіі, выяўлення ключавых метадаў даследавання на розных этапах. Актуальнасць артыкула абумоўлена асвятленнем розных пунктаў гледжання на праблемы развіцця крэдытна-фінансавай сістэмы Расійскай імперыі другой паловы XIX – пачатку XX ст., якія датычацца фінансавання буйных інфраструктурных праектаў, правядзення мадэрнізацыі, выкарыстання новых фінансавых інструментаў для павелічэння дзяржаўных даходаў, а таксама стабілізацыі неспрыяльных макраэканамічных праблем у гістарычным кантэксце. Гэта інфармацыя можа быць карыснай для вырашэння сучасных стратэгічных задач дзяржавы і рацыянальнага выкарыстання фінансавых рэсурсаў. Навізна даследавання заключаецца ў тым, што для вывучэння гістарыяграфіі крэдытна-фінансавай сістэмы Расійскай імперыі другой паловы XIX – пачатку XX ст. упершыню была выкарыстана інстытуцыйна-эвалюцыйная тэорыя. Вызначаны асноўныя рысы гістарыяграфіі дарэвалюцыйнай (эмпірызм, адлюстраванне ідэалогіі сваёй сацыяльнай групы, плюралізм меркаванняў, глыбокая эрудыцыя аўтараў), савецкай (правядзенне даследаванняў на аснове фармацыйнага падыходу і афіцыйна зацверджаных метадалагічных прынцыпаў, крытыка і рэпрэсіі ў дачыненні да іншадумцаў) і сучаснай (адмова ад фармацыйнага падыходу, прымяненне інфармацыйных тэхналогій і эканамічных метадаў даследавання, вывучэнне аб’екта ў кантэксце новых кірункаў). Разгледжаны метады даследавання (агульнанавуковыя, гістарычныя, эканамічныя), характэрныя для розных перыядаў рускай гістарыяграфіі, адзначаны найбольш папулярныя праблемы і напрамкі вывучэння крэдытна-фінансавай сістэмы (гендарная гісторыя, біяграфіка, гісторыя штодзённасці і інш.). Паказаны плюралізм меркаванняў дарэвалюцыйных даследчыкаў, адлюстраваны вынікі прымянення савецкімі гісторыкамі фармацыйнага падыходу, якія выявіліся ў жорсткай крытыцы папярэднікаў і аднабаковым асвятленні падзей, а таксама разгледжана выкарыстанне сучаснымі вучонымі розных метадаў даследавання, распрацоўка імі новых напрамкаў.

Біяграфія аўтара

Кацярына Анатольеўна Бруханчык, ААТ «Прамагралізінг», пр. Пераможцаў, 51, корп. 2, 220035, г. Мінск, Беларусь

кандыдат гістарычных навук; галоўны спецыяліст юрыдычнага ўпраўлення

Літаратура

  1. Nort D. Instituty, institucional’nye izmeneniya i funktsionirovanie ekonomiki [Institutions, institutional changes and the functioning of the economy]. Nesterenko AN, translator. Moscow: Fond ekonomicheskoi knigi «Nachala»; 1997. 180 p. Russian.
  2. Mironov BN. Blagosostoyanie naseleniya i revolyutsii v imperskoi Rossii: XVIII – nachalo XX veka [The welfare of the population and the revolution in imperial Russia: 18th – early 20th century]. Zimarin OA, editor. Moscow: Ves’ mir; 2012. 848 p. Russian.
  3. Korelin AP, Bokhanov AN, Grosul VYa, Sakharov AN, Stepanov VL, Fedorov VA, et al. Rossiiskie reformatory, XIX – nachalo XX v. [Russian reformers, 19th – early 20th century]. Moscow: Mezhdunarodnye otnosheniya; 1995. 318 p. Russian.
  4. Blagih IA, Dubjanskij AN. Istoriya ekonomicheskikh uchenii [The history of economic thought]. Moscow: Jurajt; 2014. 611 p. Russian.
  5. Gur’ev AN. K reforme Gosudarstvennogo banka [To the reform of the State Bank]. Saint Petersburg: Tipografiya A. S. Suvorina; 1893. 159 p. Russian.
  6. Kaufman II. [Reform of the credit monetary system]. Vestnik Evropy. 1875;2(3):365–399. Russian.
  7. Sharapov SF. Finansovoe vozrozhdenie Rossii [The financial revival of Russia]. Moscow: Tovarishchestvo tipo-litografii I. M. Mashistova; 1908. 55 p. Russian.
  8. Bilimovich AD. Trudy [Studies]. Saint Petersburg: Rostok; 2007. 494 p. Russian.
  9. Vitte SJu. Vospominaniya. Detstvo. Tsarstvovaniya Aleksandra II i Aleksandra III (1849–1894) [Memories. Childhood. The reign of Alexander II and Alexander III (1849–1894)] [Internet]. 1911 [cited 2018 November 24]. Available from: http://az.lib.ru/w/witte_s_j/text_0040.shtml. Russian.
  10. Yanzhul II. Vospominaniya I. I. Yanzhula o perezhitom i vidennom v 1864–1909 gg. [Memories I. I. Yanzhula about the experience and what he saw in 1864–1909]. Moscow: Gosudarstvennaya publichnaya istoricheskaya biblioteka Rossii; 2006. 458 p. Russian.
  11. Lenin VI. Imperializm kak vysshaya stadiya kapitalizma. (Populjarnyi ocherk) [Imperialism, as the highest stage of capitalism. (Popular essay)]. Moscow: Kniga; 1986. 502 p. Russian.
  12. Vdovin VA. Krest’yanskii pozemel’nyi bank (1883–1895 gg.) [The Peasant Land Bank (1883–1895)]. Moscow: Gosfinizdat; 1959. 106 p. Russian.
  13. Djakin VS. Germanskie kapitaly v Rossii (elektroindustriya i elektricheskii transport) [German capital in Russia (electric industry and electric transport)]. Leningrad: Nauka; 1971. 288 p. Russian.
  14. Pogrebinskij AP. Gosudarstvenno-monopolisticheskii kapitalizm v Rossii. Ocherk istorii [State-monopoly capitalism in Russia. Essay history]. Moscow: Izdatel’stvo social’no-jekonomicheskoj literatury; 1959. 266 p. Russian.
  15. Bovykin VI. Formirovanie finansovogo kapitala v Rossii: konets XIX v. – 1908 g. [The formation of financial capital in Russia: the end of the 19th century – 1908]. Moscow: Nauka; 1984. 285 p. Russian.
  16. Gindin IF. Russkie kommercheskie banki. Iz istorii finansovogo kapitala v Rossii [Russian commercial banks. From the history of financial capital in Russia]. Moscow: Gosfinizdat; 1948. 454 p. Russian.
  17. Timoshenko VV. [The credit system of Belarus at the beginning of the 20th century]. In: Istoricheskie zapiski. Tom 78 [Historical notes. Volume 78]. Moscow: Nauka; 1965. p. 63–84. Russian.
  18. Kolosov LN. Monopolii i inostrannyi kapital v neftyanoi promyshlennosti Groznenskogo raiona (1890 – fevral’ 1917 gg.) [Monopolies and foreign capital in the industry of the Grozny district (1890 – February 1917)] [dissertation abstract]. Leningrad: Institute of History Academy of Science of USSR; 1975. 45 p. Russian.
  19. Nanitashvili NL. Germanskii kapital v Zakavkaz’e: deyatel’nost’ firmy «Simens i Gal’ske», 1860–1917 [German capital in the Transcaucasus: Siemens and Galske activities, 1860–1917]. Tbilisi: Izdatel’stvo Tbilisskogo universiteta; 1982. 376 p. Russian.
  20. Kolmakov JuP. Krupnaya torgovo-promyshlennaya burzhuaziya Vostochnoi Sibiri v period monopolisticheskogo kapitalizma (1898 – mart 1917) [The big commercial and industrial bourgeoisie of Eastern Siberia in the period of monopoly capitalism (1898 – March 1917)] [dissertation abstract]. Irkutsk: A. A. Zhdanov Irkutsk State University; 1971. Russian.
  21. Salomatina SA, Frenkel’ OI [Banking Market Integration in the Russian Empire in the late 19th century: a statistical analysis]. Istoriya [Internet]. 2015 [cited 2018 November 4];6(8–41):1–19. Available from: https://history.jes.su/s207987840001233-5-1. Russian.
  22. Salomatina SA, Frenkel’ OI. [Regional development of the Russian joint-stock commercial banks in the second half of the XIX century: statistics and GIS-technologies]. Istoriya [Internet]. 2016 [cited 2018 November 4];7(7–51):1–27. Available from: https://history.jes.su/s207987840001650-4-1. Russian.
  23. Vasil’ev JaA. Banki Novgorodskoi gubernii i ikh deyatel’nost’. 1860–1914 gg. [Banks of Novgorod province and their activities. 1860–1914] [dissertation abstract]. Novgorod: Yaroslav Mudryi Novgorod State University; 1998. 15 p. Russian.
  24. Ganzhov EA. Provintsial’nye kreditno-finansovye uchrezhdeniya Rossii i ikh vklad v razvitie narodnogo khozyaistva v period s 1861 po 1917 gg. (na materialakh Kurskoi gubernii) [Provincial credit and financial institutions of Russia and their contribution to the development of the national economy in the period from 1861 to 1917] [dissertation abstract]. Belgorod: Belgorod State National Research University; 2013. 25 p. Russian.
  25. Ishkinina AA. Deyatel’nost’ Ufimskogo otdeleniya Gosudarstvennogo banka Rossiiskoi imperii vo vtoroi polovine XIX – nachale XX v. (1865–1917 gg.) [The activities of the Ufa Branch of the State Bank of the Russian Empire in the second half of the XIX – early XX century. (1865–1917)] [dissertation abstract]. Ufa: Bashkir State University; 2010. 28 p. Russian.
  26. Morozan VV. Delovaya zhizn’ na yuge Rossii v XIX – nachale XX veka [Business life in the south of Russia in the 19th – early 20th century]. Saint Petersburg: Dmitry Bulanin Publishing house; 2014. 616 p. Russian.
  27. Bugrov AV. Gosudarstvennyi bank: 1860–1917 [The State Bank: 1860–1917]. Moscow: InterKrim-press; 2012. 264 p. Russian.
  28. Bruhanchik EA. Social and economic status of bank employees in Belarus at the turn of the 19th–20th centuries. Bankawskі vesnіk. 2013;19:66–71. Russian.
  29. Bruhanchik EA. [Social and economic situation of female employees in the Minsk branch of the State Bank at the turn of the 19th – 20th centuries]. In: Grusha AI, compiler. Mіnsk і mіnchane: dzesjac’ stagoddzjaw gіstoryі. Krynіcy pa gіstoryі gorada. Sacyjal’nyja struktury і pawsjadzjonnasc’ (da 945-goddzja Mіnska) [Minsk and Minsk residents: Ten Century history. Sources on the history of the city. Social structures and everyday life (to 945th anniversary of Minsk)]. Mіnsk: Belaruskaja navuka; 2012. p. 322–325. Russian.
  30. Bruhanchik EA. [Position of Bank employees in the Belarusian provinces of the Russian Empire in the early 20th century]. Trud. Profsoyuzy. Obshchestvo. 2011;3:75–77. Russian.
  31. Drazdova KA. [The Heads of the Minsk branch of the State Bank of the Russian Empire (1881–1917)]. In: Zhytko AP, editor. Belarus’ u jepohu rjevaljucyjnyh uzrushjennjaw: da 100-goddzja vyhadu w svet gazety «Nasha niva». Matjeryjaly rjespublikanskaj navukova-tjearjetychnaj kanferjencyi; 10 listapada 2006 g.; Minsk, Belarus’ [Belarus in the era of revolutionary upheaval: the 100th anniversary of the publication of the newspaper «Nasha niva». Proceedings of the republican scientific and theoretical conference; 2006 November 10; Minsk, Belarus]. Mіnsk: Belarusian State Pedagogical University; 2006. p. 71–75. Belarusian.
  32. Drozdova EA. [The level of education of Bank employees in Belarus (beginning of 20th century)]. In: Bushhik VV, editor. Obrazovanie i nauka v Belarusi: aktual’nye problemy i perspektivy razvitiya v XXI v. Materialy nauchno-prakticheskoi konferentsii molodykh uchenykh BGPU; 30 maja 2008 g.; Minsk, Belarus’ [Education and science in Belarus: current problems and prospects of development in the 21th century. Proceedings of the scientific and practical conference of young scientists of Belarusian State Pedagogical University; 2008 May 30; Minsk, Belarus]. Minsk: Belarusian State Pedagogical University; 2009. p. 110–112. Russian.
  33. Vengerova P. Vospominaniya: mir evreiskoi zhenshchiny v Rossii XIX veka [Memories: world of Jewish women in Russia of the 19th century]. Vysockij L, Nahmanson I, translators. Saint Petersburg: Akademicheskii proekt; 2005. 271 p. Russian.
  34. Voroponov FF. [The Peasant Bank and its beginning. From personal memories]. Vestnik Evropy. 1905;6(12):507–559. Russian.
  35. Kokovcov VN. Iz moego proshlogo. Vospominaniya 1903–1919 gg. Tom 1 [From my past. Memories of 1903–1919. Volume 1]. Paris: Izdanie zhurnala «Illyustrirovannaya Rossiya»; 1933. 506 p. Russian.
  36. Poljanskij NP. Vospominaniya bankira [Memoirs of a Banker]. Poljanskij NV, compiler. Moscow: Izvestiya; 2007. 208 p. Russian.
Апублікавана
2019-07-25
Ключавыя словы: крэдытна-фінансавая сістэма, Расійская імперыя, другая палова XIX – пачатак XX ст., руская гістарыяграфія, інстытуцыйна-эвалюцыйная тэорыя
Як цытаваць
Бруханчык К. А. Руская гістарыяграфія крэдытна-фінансавай сістэмы Расійскай імперыі (1861–1914 гг.): падыходы да вывучэння, метадалогія і методыка даследавання // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2019. 3. С. 101-109.
Выпуск
№ 3 (2019): Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя
Падзел
Гiстарыяграфiя

Copyright (с) 2019 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя

Ліцэнзія Creative Commons

Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.

Аўтары, якія публікуюцца ў гэтым часопісе, пагаджаюцца з наступным:

 

1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на работу і перадаюць часопісу права першай публікацыі работы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).

2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, звязаныя з неэксклюзіўным распаўсюджаннем версіі работы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыя ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.

3. Аўтары маюць права размяшчаць сваю работу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да і ў час працэсу разгляду яе гэтым часопісам, паколькі гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную работу. (Гл. The Effect of Open Access).