Заходняя Беларусь у савецка-польскіх адносінах: ад Рыжскага дагавора да ўз’яднання з БССР

  • Мікалай Мікалаевіч Мязга Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны, вул. Савецкая, 104, 246019, г. Гомель, Беларусь https://orcid.org/0000-0001-6810-6942
DOI:: https://doi.org/10.33581/2520-6338-2019-4-17-26

Анатацыя

Паказана роля Заходняй Беларусі ў савецка-польскіх адносінах у 1939–1941 гг. Выяўлена, што як для СССР, так і для Польшчы заходнебеларускае пытанне не мела самастойнага значэння, а было элементам палітыкі кожнай з гэтых дзяржаў, накіраванай на дасягненне больш шырокіх знешнепалітычных мэт. Для савецкага кіраўніцтва гэта была барацьба за перагляд таго стану рэчаў, які быў усталяваны ва Усходняй Еўропе ў рамках версальска-рыжскай сістэмы міжнародных адносін. Дадзеная палітыка прадугледжвала ўключэнне ў склад Савецкай дзяржавы Заходняй Беларусі. Для Польшчы валоданне Заходняй Беларуссю было адной з найважнейшых умоў атрымання вялікадзяржаўнага статусу, без якога ёй цяжка было супрацьстаяць расійска-германскім «геапалітычным ціскам». Зыход барацьбы паміж СССР і Польшчай за тэрыторыю Заходняй Беларусі быў неразрыўна звязаны з крахам версальскай сістэмы: ён дазволіў ажыццявіць уз’яднанне Заходняй Беларусі з БССР.

Біяграфія аўтара

Мікалай Мікалаевіч Мязга, Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны, вул. Савецкая, 104, 246019, г. Гомель, Беларусь

доктар гістарычных навук, дацэнт; загадчык кафедры ўсеагульнай гісторыі гістарычнага факультэта

Літаратура

  1. Poluyan VA. Revolyutsionno-demokraticheskoe dvizhenie v Zapadnoi Belorussii (1927–1939 gg.) [The revolutionary-democratic movement in Western Belarus (1927–1939)]. Minsk: Nauka i tekhnika; 1978. 359 p. Russian.
  2. Vabishchjevich AM. Nacyjanal’na-kul’turnae zhyccjo Zahodnjaj Belarusi (1921–1939 gg.) [National and cultural life of Western Belarus (1921–1939)]. Brest: Brest State A. S. Pushkin University; 2008. 319 p. Belarusian.
  3. Kovalenya AA, Danilovich VV, Borovskaya ON, Vabishchevich AN, Valakhanovich IA, Velikii AF, et al. Rizhskii mir v sud’be belorusskogo naroda, 1921–1953 gg. Kniga 1 [The Peace of Riga in the fate of Belarusian people, 1921–1953. Book 1]. Kovalenya AA, Danilovich VV, Zhilinskii MG, Kostyuk MP, Lakiza VL, Smekhovich NV, et al., editors. Minsk: Belaruskaja navuka; 2014. 593 p. Russian.
  4. Vabishchevich AN, Valakhanovich IA, Danilovich VV, Dyukov AR, Zverev YuV, Karapuzova AG, et al., compilers. Pol’sha i Belarus’, 1921–1953: sbornik dokumentov i materialov [Poland and Belarus, 1921–1953: collection of documents and materials]. 2nd edition. Minsk: Belaruskaja navuka; 2013. 422 p. Russian.
  5. Vospominaniya o Vladimire Il’iche Lenine. Tom 5. Vospominaniya zarubezhnykh sovremennikov [Memories of V. I. Lenin. Volume 5. Memories of foreign contemporaries]. Moscow: Izdatel’stvo politicheskoi literatury; 1969. 559 p. Russian.
  6. Lazko RR. Perad patopam. Ewrapejskaja palityka Pol’shchy (1932–1939) [Before the Flood. The European policy of Poland (1932–1939)]. Minsk: Belarusian State University; 2000. 354 p. Belarusian.
  7. Lewandowski J. Pierwsze próby integracji Europy Środkowej po I wojnie światowej na tle rywalizacji polsko-czechosłowackiej. W: Gerber R, redaktor. Studia z dziejów ZSRR i Europy Środkowej. Tom II. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; 1967. s. 145–164.
  8. Markhlevskii Yu. Voina i mir mezhdu burzhuaznoi Pol’shei i proletarskoi Rossiei [War and peace, between the bourgeois Poland and proletarian Russia]. Moscow: Gosudarstvennoe izdatel’stvo; 1921. 44 p. Russian.
  9. Radek K. Vneshnyaya politika Sovetskoi Rossii [Foreign policy of Soviet Russia]. Moscow: Gosudarstvennoe izdatel’stvo; 1923. 112 p. Russian.
  10. Grabski S. Uwagi o bieżącej historycznej chwili Polski. Warszawa: Nakładem księgarni Perzyński, Niklewicz i s-ka; 1922. 160 s.
  11. Grabski S. Z zagadnień polityki narodowo-państwowej. Warszawa: Nakładem księgarni i składu nut Perzyński, Niklewicz i s-ka; 1925. 134 s.
  12. Chojnowski А. Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921–1939. Wrocław: Ossolineum; 1979. 262 s.
  13. Lazko RR. [The collapse of the Versailles system in Europe and the unification of Belarus]. Belaruski gistarychny chasopis. 2009;11:3–7. Belarusian.
  14. Lazko RR. [Western Belarus issue in Polish-Soviet relations in the early 30s]. In: Brygadzin PI, Ladysew UF, editors. Prablemy wzjadnannja Zahodnjaj Belarusi z BSSR: gistoryja i suchasnasc’. Matjeryjaly mizhnarodnaj navukova-tjearjetychnaj kanferjencyi; 17–18 verasnja 1999 g.; Minsk, Belarus’ [Problems of reunification of Western Belarus with the BSSR: history and modernity. Proceedings of the international scientific-theoretical conference; 1999 September 17–18; Minsk, Belarus]. Minsk: Belarusian State University; 2000. p. 30–37. Belarusian.
  15. Mirоnowicz E. Problem białoruski w Drugiej Rzeczypospolitej na forum Ligi Narodów. W: Michaluk D, redaktor. Białoruś w XX stuleciu w kręgu kultury i polityki. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika; 2007. s. 373–385.
  16. Ślezynski W. Między asymilacją narodową a państwową. W: Michaluk D, redaktor. Stosunki polsko-białoruskie. Historia i współczesność. Kraków: Avalon; 2013. s. 139–152.
  17. Zagladin NV. Istoriya uspekhov i neudach sovetskoi diplomatii [History of successes and failures of Soviet diplomacy]. Moscow: Mezhdunarodnye otnosheniya; 1990. 232 p. Russian.
  18. Sventsitskii Ya. [Provocateurs at work (letter from Warsaw)]. Kommunisticheskii Internatsional. 1938;1:92–94. Russian.
  19. Torkunov AV, Rotfeld AD, editors. Belye pyatna – chernye pyatna: slozhnye voprosy v rossiisko-pol’skikh otnosheniyakh [White spots – black spots: complex issues in Russian-Polish relations: scientific publication]. Moscow: Aspekt Press; 2010. 823 p. Russian.
  20. Picheta V. Osnovnye momenty istoricheskogo razvitiya Zapadnoi Ukrainy i Zapadnoi Belorussii [The main points of Western Ukraine and Western Belarus historical development]. Moscow: Gosudarstvennoe sotsial’no-ekonomicheskoe izdatel’stvo; 1940. 136 p. Russian.
  21. Dmowski R. Polityka polska i odbudowanie państwa. 2-е wydanie. Warszawa: Nakładem księgarni Perzyński, Niklewicz i s-ka; 1926. 533 s.
Апублікавана
2019-10-28
Ключавыя словы: Заходняя Беларусь, Рыжскі дагавор, версальска-рыжская сістэма, СССР, Польшча, міжнародныя адносіны, беларускі нацыянальны рух, уз’яднанне, Другая сусветная вайна
Арганізацыі, якія падтрымліваюць Артыкул падрыхтаваны ў рамках выканання задання дзяржаўных праграм навуковых даследаванняў на 2016–2020 гг.
Як цытаваць
Мязга М. М. Заходняя Беларусь у савецка-польскіх адносінах: ад Рыжскага дагавора да ўз’яднання з БССР // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2019. 4. С. 17-26.
Выпуск
№ 4 (2019): Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя
Падзел
Тэматычны раздзел

Copyright (с) 2019 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя

Ліцэнзія Creative Commons

Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.

Аўтары, якія публікуюцца ў гэтым часопісе, пагаджаюцца з наступным:

 

1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на работу і перадаюць часопісу права першай публікацыі работы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).

2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, звязаныя з неэксклюзіўным распаўсюджаннем версіі работы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыя ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.

3. Аўтары маюць права размяшчаць сваю работу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да і ў час працэсу разгляду яе гэтым часопісам, паколькі гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную работу. (Гл. The Effect of Open Access).