Славянскія дзеячы Рэфармацыі ва Усходняй і Цэнтральнай Еўропе і славянская друкарня ў Бад-Ураху

  • Вольга Барысаўна Келер Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Незалежнасці, 4, 220030, г. Мінск, Беларусь; Унiверсiтэт Эберхарда і Карла, вул. Вiльгельмштрасэ, 36, 72074, г. Цюбiнген, Германія

Анатацыя

Ажыццёўлена спроба звязаць разам цэлую плеяду дзеячаў Цэнтральнай, Усходняй і Паўднёва-Усходняй Еўропы, якія маюць самае непасрэднае дачыненне да Рэфармацыі і кнігадрукавання: Гераніма Пражскага; Абрагама Кульвы; усходнеславянскага першадрукара Францыска Скарыну з Полацка, якi надрукаваў у 1517 г. у Празе сваю першую кнігу; славенскага рэфарматара Прымуса Трубера, які скарыстаўся праз некалькі дзесяцігоддзяў пасля гэтага шрыфтамі Францыска Скарыны з пражскай друкарні і інш. Аналізуецца дзейнасць унікальнай для таго часу славянскай друкарні ў вюртэмбергскам Бад-Ураху, дзе па ўказанні і пад эгідай барона Ганса фон Унгнада ў перыяд з 1559 па 1565 г. друкаваў свае кнігі паўднёваўсходнеславянскі друкар Прымус Трубер. Сцвярджаецца, што агульны тыраж выданняў славянскай друкарні, размешчанай на тэрыторыі Германіі, за 6 гадоў склаў 31 000 асобнікаў, а ў якасці мецэнатаў выдання пратэстанцкай літаратуры ва Бад-Ураху, акрамя нямецкіх і польскіх князёў, выступілі і літоўскія князі: канцлер Вялікага Княства Літоўскага Мікалай Радзiвiл Чoрны, уладальнікі Мірскага замка Ільінічы і інш.

Біяграфія аўтара

Вольга Барысаўна Келер, Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Незалежнасці, 4, 220030, г. Мінск, Беларусь; Унiверсiтэт Эберхарда і Карла, вул. Вiльгельмштрасэ, 36, 72074, г. Цюбiнген, Германія

доктар гістарычных навук; дацэнт кафедры гісторыі новага і навейшага часу гістарычнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта; дацэнт кафедры сярэдніх вякоў факультэта  філасофіі Унiверсiтэта Эберхарда і Карла

Літаратура

  1. Welker M., Beintker M., de Lange A. (Hrsg.). Europa reformata. Reformationsstädte Europas und ihre Reformatoren. Leipzig : Evangelische Verlagsanstalt, 2016 (in Ger.).
  2. Khoteev A. [The Conception of the Golde Age and the Reformation in Belarus]. In: Sektovedenie [Sectology] : almanah : in 4 vols. Minsk, 2011. Vol. 1. P. 51–63 (in Russ.).
  3. Schwilk H. Luther: der Zorn Gottes. Biographie. München : Blessing, 2017 (in Ger.).
  4. Lavretskiy N. G. [What a Protestant Temple Should Be]. Aktual’nye problemy arkhitektury [Actual issues of the architecture] : collect. of articles Int. sci. conf. Minsk, 2012. P. 25–25 (in Russ.).
  5. Tazbir J. Państwo bez stosów: szkice z dziejów tolerancji w Polsce XVI–XVII w. Warszawa : PIW, 1967 (in Pol.).
  6. Kempa T. Die Reformation im Großherzogtum Litauen und die Beziehungen zur orthodoxen Kirche. In: Die Reformation in Mitteleuropa. Beiträge anlässlich des 500. Geburtstages von Primus Truber. Wien-Ljubljana, 2008. S. 231–245 (in Slovenian).
  7. Kempa T. Mikalaj Kryshtaf Radzivil Sirotka (1549–1616) vilenski vajavoda [Mikolay Krzysztof «the Orphan» Radziwill (1549–1616), Voevoda of Wilno]. Mir : Muzei «Zamkavy kompleks “Mir”», 2016 (in Belarus.).
  8. Vashchanka A. P. Rjefarmacyja jak sproba stvarjennja nacyjanal’naj carkvy na Belarusi [The Reformation as Attempt to Create the National Church in Belarus]. Simjaon Polacki: svetapogljad, gramadska-palitychnaja I litaraturnaja dzejnasc’ [Sime on of Polotsk: world-view, Public and Literary career] : mater. III Int. conf. (Polotsk, 19–20 Sept., 2009). Polotsk, 2009. P. 31–39 (in Belarus.).
  9. Kosman M. Reformacja i Kontrreformacja w Wielkim Księstwie Litewskim w świecie propagandy wyznaniowej. Wrocław : Zaklad Narodow in Ossolin’skieh, 1973 (in Pol.).
  10. Shapavalov M. F. Skaryna, jago dni dy druk na Belarusi. Da 400-lec’cja druku na Belarusi [Skaryna, His Life and Book Printing in Belarus. On Occasion of the 400 th Anniversary of Book Printing in Belarus]. Minsk : Narkomobrazovanie BSSR, 1925 (in Belarus.).
  11. Susha A. Frantsisk Skorina – chelovek mira [Frantsysk Skoryna: The Man of the World]. Minsk : Belaruskaja jencyklapedyja imja Petrusja Browki, 2016 (in Russ.).
  12. Padokshyn S. Filasofskaja dumka jepohi Adradzhjennja w Belarusi: ad Francyska Skaryny da Simjaona Polackaga [The Renaissance Philosophy in Belarus: Francysk Skaryna – Simeon of Polotsk]. Minsk : Nauka i tekhnika, 1990 (in Belarus.).
  13. Padokshyn S., Mialeshka V. [Education in Belarus in the 16 th and Mid 17 th Century]. In: Narysy gistoryi narodnaj asvety i pedagagichnaj dumki w Belarusi [Essays on the History of Public Education and Pedagogy in Belarus]. Minsk, 1968. P. 15–36 (in Belarus.).
  14. Poretskiy Y. I. [Skorina and Luther: Comparative Study of the Translation of the Bible]. In: Knizhnaja kul’tura Belarusi. Da 500-goddzja z dnja naradzhjennja F. Skaryny [Book Culture in Belarus. On Occasion of the 500 th Anniversary of Francysk Skaryna’s Birth]. Minsk : Acad. of Sci. of Belarus, 1991. P. 26–39 (in Belarus.).
  15. Skepian N. [The Calvinist Gymnasium in Slutsk in the 17 th Century]. Belaruski gistarychny chasopis [The Belarus. Historical J.]. 2012. No. 2. P. 25–33 (in Belarus.).
  16. Lorenz S., Schindling A., Setzler W. (Hrsg.). Primus Truber 1508–1586. Der slowenische Reformator und Württemberg. Stuttgart : W. Kohlhammer Verlag, 2011 (in Ger.).
  17. Kluge R.-D. (Hrsg.). Ein Leben zwischen Laibach und Tübingen. Primus Truber und seine Zeit. Intentionen, Verlauf und Folgen der Reformation in Württemberg und Innerösterreich. München : Otto Sanger, 1995 (in Ger.).
  18. Jerše S. (Hrsg.) Vera in Hotenja. Ljubljana, 2009 (in Ger.).
  19. Kluge R.-D. Primus Truber: Leben, Werk und Wirkung. Ein Überblick. In: Primus Truber 1508–1586. Der slowenische Reformator und Württemberg. Stuttgart, 2011. S. 69–77 (in Ger.).
  20. Schindling A. Primus Truber (1507/1509−1586). In: Das Reformatorenlexikon. Darmstadt, 2014. S. 247–252 (in Ger.).
  21. Ahačič K. Neue Entdeckungen und Erkenntnisse zum slowenischen Protestantismus. Zeitschrift für Slawistik. 2014. No. 59 (3). S. 385–398 (in Ger.).
  22. Raecke J. Primus Truber als Autor und Übersetzer. Betrachtungen zum Thema literarische Originalität. In: Primus Truber 1508–1586. Der slowenische Reformator und Württemberg. Stuttgart, 2011. S. 119–144 (in Ger.).
  23. Golec L. Ž. Die slowenische Kirchenordnung von 1564 zwischen Wunsch und Wirklichkeit. In: Primus Truber 1508–1586. Der slowenische Reformator und Württemberg. Stuttgart, 2011. S. 103–115 (in Ger.).
  24. Salvadori S. Pietro Paolo Vergerio der Jüngere (1498−1565). In: Das Reformatorenlexikon. Darmstadt, 2014. S. 263–267 (in Ger.).
  25. Brendle F., Riethe P. Die Leichenpredigt Jakob Andreaes für Primus Truber. In: Primus Truber 1508–1586. Der slowenische Reformator und Württemberg. Stuttgart, 2011. S. 23–66 (in Ger.).
  26. Kostrenčic I. Urkundliche Beiträge zur Geschichte der protestantischen Literatur der Südslaven in den Jahren 1559–1565. Wien, 1874 (in Ger.).
  27. Nemiroskiy E. Slavyanskie izdaniya kirillovskogo (tserkovnoslavyanskogo) shrifta [Cyrillic (Church-Slavonic) Type Based Editions, 1421–2000] : in 2 vols. Moscow : Publ. house «Znak», 2009. Vol. 1 : 1491–1550 (in Russ.).
  28. Dobrowsky. J. Litterarische Nachrichten von einer auf Veranlassung der böhm. Gesellschaft der Wissenschaften im Jahre 1792 unternommenen Reise nach Schweden und Rußland: Nebst einer Vergleichung der Russischen und Böhmischen Sprache nach dem Petersburger Vergleichungs-Wörterbuche aller Sprachen. Prag : Calve, 1796 (in Slovenian).
Апублікавана
2018-04-27
Ключавыя словы: еўрапейская Рэфармацыя, вытокі Рэфармацыі, гусіты, Геранім Пражскі, беларускі кнігадрукар Францыск Скарына, Абрагам Кульва, канцлер ВКЛ Мікалай Радзівіл Чорны, Мікалай Радзівіл Сіротка, лавенскі рэфарматар Прымус Трубер, славянская друкарня барона Ганса фон Унгнада
Як цытаваць
Келер В. Б. Славянскія дзеячы Рэфармацыі ва Усходняй і Цэнтральнай Еўропе і славянская друкарня ў Бад-Ураху // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2018. 2. С. 94-104.