Рапальскі дагавор як фактар міжнародных адносін на цэнтральнаеўрапейскай перыферыі версальскай сістэмы (1922–1925)

  • Мікалай Мікалаевіч Мязга Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны, вул. Савецкая, 104, 246019, г. Гомель, Беларусь
DOI:: https://doi.org/10.33581/2520-6338-2022-3-61-70

Анатацыя

На аснове парадыгмы «ядро – перыферыя сістэмы міжнародных адносін» і звязанай з ёй канцэпцыі рэгіянальных падсістэм аналізуецца ўплыў Рапальскага дагавора на міжнародныя адносіны ў цэнтральнаеўрапейскай падсістэме версальскай сістэмы. Устаноўлена, што фарміраванне перадумоў да заключэння Рапальскага дагавора шмат у чым было звязана са спецыфікай цэнтральнаеўрапейскай рэгіянальнай падсістэмы, якая ўключала дзяржавы з розным стаўленнем да версальскай сістэмы. На яе мяжы размяшчалася Расія, якая не падпісала Версальскі мір, але якая стала фактычна акторам цэнтральнаеўрапейскай падсістэмы праз Рыжскі мірны дагавор. Адзначаецца, што ў аснове Рапальскага дагавора ляжала агульнае імкненне Германіі і Расіі знішчыць міжнародны парадак, усталяваны ў рэгіёне Версальскім мірам і Рыжскім мірным дагаворам. Гэта стварала пагрозу міжнародным пазіцыям дзяржаў, зацікаўленых у захаванні версальскай сістэмы. Рапальскі дагавор садзейнічаў узмацненню дадзенай тэндэнцыі ў палітыцы вядучых заходніх дзяржаў.

Біяграфія аўтара

Мікалай Мікалаевіч Мязга, Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны, вул. Савецкая, 104, 246019, г. Гомель, Беларусь

доктар гістарычных навук, прафесар; загадчык кафедры ўсеагульнай гісторыі факультэта гісторыі і міжкультурных камунікацый

Літаратура

  1. Akhtamzyan AA. Rapall’skaya politika. Sovetsko-germanskie otnosheniya. 1922–1932 [Rapallo politics. Soviet-German relations. 1922–1932]. Moscow: Mezhdunarodnye otnosheniya; 1974. 303 p. Russian.
  2. Trukhnov GM. Pouchitel’nye uroki istorii: Tri sovetsko-germanskikh dogovora (1922–1926 gg.) [Instructive lessons of history: three Soviet-German Treaties (1922–1926)]. Minsk: Izdatel’stvo BGU; 1979. 183 p. Russian.
  3. Gorlov SA. Sovershenno sekretno: Al’yans Moskva – Berlin, 1920–1933 gg. (Voenno-politicheskie otnosheniya SSSR – Germaniya) [Top secret: the Moscow – Berlin Alliance, 1920–1933 (military-political relations of the USSR – Germany)]. Мoscow: OLMA-PRESS; 2001. 352 p. Russian.
  4. Zubachevskii VA. Politika Rossii v Tsentral’no-Vostochnoi Evrope (pervaya tret’ XX veka): Geopoliticheskii aspekt [Russia’s policy in Central and Eastern Europe (the first third of the 20th century): a geopolitical aspect]. Omsk: Izdatel’stvo OmGPU; 2018. 396 p. Russian.
  5. Kantor Yu. Zaklyataya druzhba. Sekretnoe sotrudnichestvo SSSR i Germanii v 1920–1930-e gody [Sworn friendship. Secret cooperation between the USSR and Germany in the 1920s and 1930s]. Saint Petersburg: Piter; 2009. 336 p. Russian.
  6. Mezga NN. V tiskakh Rapallo: germanskii faktor v pol’sko-sovetskikh otnosheniyakh 1921–1926 godov. [In the Grip of Rapallo: the German factor in Polish-Soviet relations of 1921–1926]. Gomel: Francisk Skorina Gomel State University; 2010. 196 p. Russian.
  7. Kosmach VA. Ot Komp’ena do Rapallo. Vneshnyaya politika Veimarskoi Germanii posle Pervoi mirovoi voiny (1918–1923 gg.): stranitsy istorii [From Compiegne to Rapallo. The foreign policy of Weimar Germany after the First World War (1918–1923): pages of history]. Pskov: LOGOS; 2017. 551 p. Russian.
  8. Linke HG. Deutsch-sowjetische Beziehungen bis Rapallo. Köln: Wissenschaft und Politik; 1970. 295 S.
  9. Zeidler M. Reichswehr und Rote Armee: 1920–1933. Wege und Stationen einer ungewöhnlichen Zusammenarbeit [Dissertation]. München: Oldenbourg; 1994. 373 S.
  10. Materski W. Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe; 2005. 468 s.
  11. Grosfeld L. Polska a stosunki niemiecko-sowieckie 1918–1939. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza; 1988. 43 s.
  12. Minyar-Beloruchev KV. Interaction of core and periphery of the international system: historical analysis. Novaya i noveishaya istoriya. 2020;4:5–20. Russian. DOI: 10.31857/S0000329-9-1.
  13. Minyar-Beloruchev KV. The core and periphery of the international system: types of interaction. Novaya i noveishaya istoriya. 2019;6:5–18. Russian. DOI: 10.31857/S013038640007606-4.
  14. di Nol’fo E. Istoriya mezhdunarodnykh otnoshenii (1918–1999 gg.) [History of international relations (1918–1999)]. Moscow: Logos; 2003. 1306 р. Russian.
  15. Laz’ko RR. Perad patopam. Ewrapejskaja palityka Pol’shchy (1932–1939) [Before the flood. Poland’s European policy (1932–1939)]. Mіnsk: Belarusian State University; 2000. 354 р. Belarusian.
  16. Belousov LS, Manykin AS, editors. Pervaya mirovaya voina i sud’by evropeiskoi tsivilizatsii [The First World War and the fate of European civilisation]. Moscow: Izdatelstvo Moskovskogo universiteta; 2014. 816 p. Russian.
  17. Mal’kov VL, editor. Pervaya mirovaya voina: prolog ХХ veka [The First World War: the prologue of the 20th century]. Moscow: Nauka; 1998. 342 p. Russian.
  18. Golikov GN, Maiorov SM, Obichkin GD, editors. Vospominaniya o V. I. Lenine. Tom 5. Vospominaniya zarubezhnykh sovremennikov [Memories of V. I. Lenin. Volume 5. Memoirs of foreign contemporaries]. Moscow: Izdatel’stvo politicheskoi literatury; 1969. 558 p. Russian.
  19. Wyszczelski L. Wojna o polskie Kresy 1918–1921. Warszawa: Bellona; 2011. 496 s.
  20. Dubrouka AM. The Riga border in the assessments of the British government circles in the first half of the 1920s. Journal of the Belarusian State University. History. 2021;2:29–38. Russian. DOI: 10.33581/2520-6338-2021-2-29-38.
  21. Hormach IA. The Soviet State at the International conference in Genoa on economic and financial matters. April 10 – May 19, 1922. Novaya i noveishaya istoriya. 2020;3:80–106. Russian. DOI: 10.31857/S013038640009146-8.
  22. Kumaniecki J. Wobec ukladu w Rapallo. Z dziejów stosunków polsko-radzieckich: studia i materiały. 1966;2:253–266.
  23. D’yakov YuL, Bushuev TS. Fashistskii mech kovalsya v SSSR. Krasnaya Armiya i reikhsver. Tainoe sotrudnichestvo 1922–1933 gg. Neizvestnye dokumenty [The Fascist sword was forged in the USSR. The Red Army and the Reichswehr. Secret cooperation 1922–1933. Unknown documents]. Moscow: Sovetskaya Rossiya; 1992. 384 р. Russian.
  24. Magadeev IE. «Shadow of empires»: ways and means of stability in Central and Eastern Europe viewed by the British diplomats and political leaders in the 1920s. Novaya i noveishaya istoriya. 2021;4:82–96. Russian. DOI: 10.31857/S013038640013654-7.
Апублікавана
2022-07-27
Ключавыя словы: Рапальскі дагавор, версальская сістэма, цэнтральнаеўрапейская падсістэма, Савецкая Расія, СССР, Германія, міжнародныя адносіны, Лакарнскія дагаворы, Рыжскі мірны дагавор
Арганізацыі, якія падтрымліваюць Артыкул падрыхтаваны ў рамках выканання задання дзяржаўных праграм навуковых даследаванняў на 2021–2025 гг.
Як цытаваць
Мязга М. М. Рапальскі дагавор як фактар міжнародных адносін на цэнтральнаеўрапейскай перыферыі версальскай сістэмы (1922–1925) // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2022. 3. С. 61-70.
Выпуск
№ 3 (2022): Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя
Падзел
Усеагульная гісторыя

Copyright (с) 2022 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя

Ліцэнзія Creative Commons

Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.

Аўтары, якія публікуюцца ў гэтым часопісе, пагаджаюцца з наступным:

 

1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на работу і перадаюць часопісу права першай публікацыі работы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).

2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, звязаныя з неэксклюзіўным распаўсюджаннем версіі работы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыя ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.

3. Аўтары маюць права размяшчаць сваю работу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да і ў час працэсу разгляду яе гэтым часопісам, паколькі гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную работу. (Гл. The Effect of Open Access).