Непрадказальная стабільнасць: губернатарскі корпус у Беларуска-Літоўскім краі пры Паўле I у 1796–1801 гг.

  • Андрэй Міхайлавіч Лукашэвіч Беларускi дзяржаўны ўнiверсiтэт, пр. Незалежнасцi, 4, 220030, г. Мiнск, Беларусь https://orcid.org/0000-0002-5868-8114
DOI:: https://doi.org/10.33581/2520-6338-2022-2-7-19

Анатацыя

Прадстаўлены абагульнены партрэт грамадзянскіх губернатараў Беларуска-Літоўскага краю пры Паўле I у 1796–1801 гг. Аналізуюцца сацыяльныя характарыстыкі (паходжанне, веравызнанне, узрост, адукацыйны ўзровень, кар’ера, узнагароды) васьмі літоўскіх, беларускіх і мінскага грамадзянскіх губернатараў. Устаноўлены ўмовы і матывы іх прызначэння і звальнення. Адзначаецца, што для губернатарскага корпуса Беларуска-Літоўскага краю пры Паўле I былі характэрны як агульнарасійскія тэндэнцыі (частая змяняльнасць, больш высокі чын па Табелі аб рангах, адсутнасць дакладна ўстаноўленага памеру пенсій), так і свае асаблівасці (рэгіянальная і канфесійная прыналежнасць, сталы ўзрост (у сярэднім 50 гадоў)). Зроблена выснова аб тым, што ў кадравай палітыцы Павел I працягнуў кацярынінскую практыку прызначэння губернатарамі былых вайскоўцаў, што тлумачылася як палітычнай (нелаяльнасць часткі насельніцтва), так і этнаканфесійнай (наяўнасць іўдзеяў, каталікоў, уніятаў, праваслаўных) спецыфікай краю. На аснове сацыякультурных характарыстык (колькасць абавязкаў, успрыманне часу, асабістыя якасці, матэрыяльнае забеспячэнне, сямейнае становішча і інтарэсы) рэканструявана паўсядзённае жыццё губернатараў. Зроблена выснова аб тым, што пры прызначэнні чыноўнікаў вялікую ролю адыгрывалі паходжанне, пратэкцыя і наяўнасць ваеннага вопыту, аднак працягласць знаходжання на пасадзе пры Паўле I залежала ад дзелавых якасцей губернатараў. Адзначаецца, што некаторыя начальнікі, не маючы кіраўніцкага досведу, дапускалі шматлікія памылкі, што прыводзіла да незадаволенасці імператара і, як следства, да заўчасных адставак. У той жа час кіраванне Паўла I аказалася дастаткова эфектыўным у Беларуска-Літоўскім краі з пункту гледжання дасягнення кіраўніцкіх вынікаў.

Біяграфія аўтара

Андрэй Міхайлавіч Лукашэвіч, Беларускi дзяржаўны ўнiверсiтэт, пр. Незалежнасцi, 4, 220030, г. Мiнск, Беларусь

доктар гістарычных навук, прафесар; прафесар кафедры гісторыі Беларусі новага і навейшага часу гістарычнага факультэта

Літаратура

  1. Pisar’kova LF. Gosudarstvennoe upravlenie Rossii s kontsa XVII do kontsa XVIII veka. Evolyutsiya byurokraticheskoi sistemy [Public administration of Russia from the end of the 17th to the end of the 18th century. The evolution of the bureaucratic system]. Moscow: ROSSPEN; 2007. 743 p. Russian.
  2. Tot YuV. [Pavel I and the reorganisation of local government at the turn of the 18th–19th centuries]. Klio. 2013;11:59–64. Russian.
  3. Lyubichankovskii SV. [Principles of selection of officials for the position of head of the Orenburg region (1781–1881)]. In: Zlobin YuP, editor. Problemy istorii Orenburgskogo kraya XVIII–XX vekov. K 200-letiyu uchrezhdeniya Orenburgskoi gubernii i 70-letiyu obrazovaniya Orenburgskoi oblasti [Problems of the history of the Orenburg region of the 18th–20th centuries. To the 200th anniversary of the establishment of the Orenburg province and the 70th anniversary of the formation of the Orenburg region]. Orenburg: Orenburg State Pedagogical University; 2004. p. 33–45. Russian.
  4. Semenova NL. Civilian governors in Orenburg province: the mechanism and motives of their appointment and dismissal (end of 18th – first quarter of the 19th century). The New Historical Bulletin. 2016;2:10–26. Russian.
  5. Biktasheva AN. [Mechanisms for the dismissal of Russian governors. The experience of the Kazan province in the first quarter of the 19th century]. Vestnik Voronezhskogo gosudarstvennogo universiteta. Seriya: Istoriya. Politologiya. Sotsiologiya. 2006;2:123–128. Russian.
  6. Kononov VA. Smolenskie gubernatory, 1711–1917 [Smolensk governors, 1711–1917]. Smolensk: Madzhenta; 2004. 398 p. Russian.
  7. Semenova NL. Sotsiokul’turnyi oblik vysshego rukovodstva Orenburgskoi gubernii v kontse XVIII – pervoi polovine XIX v. [Sociocultural image of the top leadership of the Orenburg province at the end of the 18th – the first half of the 19th century]. Saint Petersburg: Nestor-Istoriya; 2020. 206 p. Russian.
  8. Lysenko LM. Gubernatory i general-gubernatory Rossiiskoi imperii (XVIII – nachalo XX veka) [Governors and governor-generals of the Russian Empire (18th – early 20th century)]. 2nd edition. Moscow: Moscow Pedagogical State University; 2001. 358 p. Russian.
  9. Anishchanka JaK. Belarus’ u chasy Kacjaryny II (1772–1796 gady) [Belarus in the years of Catherine II (1772–1796 years)]. Mіnsk: Vedy; 1998. 211 p. Belarusian.
  10. Brigadin PI, Lukashevich AM. Minskie gubernatory: istoriya vlasti [Minsk governors: the history of power]. Minsk: State Institute of Management and Social Technologies of the Belarusian State University; 2009. 351 p. Russian.
  11. Zaikin NA, Lukashevich AM. [Zakhar Karneev: administrative activity in Minsk (according to the documents of the National Historical Archives of Belarus)]. Belaruski arheagrafichny shtogodnik. 2006;7:131–137. Russian.
  12. Trestian IN. [Personnel structure of the corps of civil governors in the territory of Belarus (1772–1856)]. Vesci BDPU. Seryja 2. Gistoryja. Filasofija. Palitalogija. Sacyjalogija. Jekanomika. Kul’turalogija. 2018;2:23–28. Russian.
  13. Lukashevich AM. [The evolution of military administration in the Belarusian provinces of the Russian Empire (1796–1812)]. Arhіvaryus. 2012;10:210–225. Russian.
  14. Lukashevich AM. [Minsk governors: a generalising portrait (1793 – February 1917)]. In: Kavalenja AA, editor. Minsk i minchane: dzesjac’ stagoddzjaw gistoryi (da 510-goddzja atrymannja Menskam Magdjeburgskaga prava). Matjeryjaly Mizhnarodnaj navukova-praktychnaj kanferjencyi; 4–5 verasnja 2009 g.; Minsk, Belarus [Minsk and Minskers: ten centuries of history (to the 510th anniversary of Minsk’s Magdeburg right). Materials of the International scientific-practical conference; 2009 September 4–5; Minsk, Belarus]. Mіnsk: Belaruskaja navuka; 2010. p. 126–129. Russian.
  15. Dyuma ZH. [On the study of elites in modern historiography]. Krylova YuP, translator. In: Chudinov AV, editor. Frantsuzskii ezhegodnik. Moscow: Editorial URSS; 2001. p. 126–137. Russian.
  16. Pushkareva NL. [The history of everyday life and private life through the eyes of a historian]. Sotsial’naya istoriya. 2003;5:16–18. Russian.
  17. Snapkovskii YuN, compiler. Minskie gubernatory, vitse-gubernatory i gubernskie predvoditeli dvoryanstva, 1793–1917 [Minsk governors, vice-governors and provincial marshals of the nobility, 1793–1917]. Minsk: Belarus’; 2016. 416 p. Russian.
  18. Brigadin PI, Lukashevich AM. Voennaya shkola v Belarusi, XVIII – pervaya chetvert’ XIX v. [Military school in Belarus, 18th – first quarter of the 19th century]. Minsk: Belarusian State University; 2004. 120 p. Russian.
  19. Snapkovskii YuN, Yatskevich DL, compilers. Mogilevskaya guberniya: gosudarstvennye, religioznye i obshchestvennye uchrezhdeniya (1772–1917) [Mogilev province: state, religious and public institutions (1772–1917)]. Minsk: Belarus’; 2014. 840 p. Russian.
  20. Arkhipova AI. Some aspects of the everyday life of the governors of the Yakutsk region. Issues of social-economic development of Siberia. 2020;4:87–92. DOI: 10.18324/2224-1833-2020-4-87-92. Russian.
Апублікавана
2022-05-10
Ключавыя словы: грамадзянскі губернатар, Беларуская губерня, Літоўская губерня, Мінская губерня, Я. І. Булгакаў, І. Р. Фрызель, З. Я. Карнееў, Р. М. Осіпаў, С. С. Жагулін, М. С. Белакапытаў, П. І. Севярын, П. М. Тарбееў
Арганізацыі, якія падтрымліваюць Аўтар выказвае падзяку Н. Л. Сямёнавай за прадстаўленыя звесткі аб літоўскім губернатары І. Г. Фрызелі падчас яго службы ў Арэнбургу.
Як цытаваць
Лукашэвіч А. М. Непрадказальная стабільнасць: губернатарскі корпус у Беларуска-Літоўскім краі пры Паўле I у 1796–1801 гг. // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя. 2022. 2. С. 7-19.
Выпуск
№ 2 (2022): Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя
Падзел
Гісторыя Беларусі

Copyright (с) 2022 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Гісторыя

Ліцэнзія Creative Commons

Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.

Аўтары, якія публікуюцца ў гэтым часопісе, пагаджаюцца з наступным:

 

1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на работу і перадаюць часопісу права першай публікацыі работы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).

2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, звязаныя з неэксклюзіўным распаўсюджаннем версіі работы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыя ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.

3. Аўтары маюць права размяшчаць сваю работу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да і ў час працэсу разгляду яе гэтым часопісам, паколькі гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную работу. (Гл. The Effect of Open Access).