Дэвіяцыя парадыгмы паводзін у англасаксонскім грамадстве

Анатацыя

Aналізуюцца дэвіянтныя парушэнні прынятай у рамках англасаксонскага грамадства парадыгмы паводзін, разглядаецца толькі адна форма дэвіянтнага парушэння парадыгмы паводзін – правапарушэнне. У якасці аб’екта аналізу былі абраны старажытнаанглійскія хартыі аб судовых цяжбах. Даказваецца, што рэакцыя грамадства на правапарушэнне прадстаўлена шырокім спектрам прымусу: ад канфіскацыі да выгнання і аб’яўлення па-за законам. У хартыях Х ст. («Фантхілскі ліст», хартыя S 1455; аб выгнанні Этэльсіга за крадзеж свінні, хартыя S 886; аб канфіскацыі маёнтка Этэльфлэды за дапамогу брату-выгнанніку Леофсігу, хартыя S 926) выкарыстоўваюцца дзеясловы flyman, afliman, exulare з семантыкай ‘выганяць, прымушаць да ўцёкаў’. У хартыях XI ст. (аб прысудзе ўдаве з Эйлсворта і яе сыну, хартыя S 1377) замест названых дзеясловаў фігуруе слова utlah, ад якога паходзіць сучаснае outlaw. Такім чынам, паказваецца, што кантроль над падтрыманнем парадыгмы паводзінаў у раўнаважным стане быў двухузроўневым. Першы ўзровень уздзеяння – канфіскацыя маёмасці ў выпадку разавага правапарушэння, не звязанага з замахам на жыццё іншага чалавека. Другі ўзровень уздзеяння – абʼяўленне чалавека па-за законам (пры паўторным крадзяжы і забойстве адной або некалькіх асоб). Права на прымяненне дадзенай меры мелі кароль і біскуп. Аднак асобныя цяжкія злачынствы, звязаныя з забойствамі і разбоем (аб злачынствах Вульфбольда і яго ўдавы, хартыя S 877), да выгнання не прыводзілі. Прычыны гэтага невядомыя, таму што крыніцы захаваліся фрагментарна (у прыватнасці, невядома, чым скончылася гісторыя, апісаная ў хартыі S 877).