Агульныя і адрознівальныя рысы лексіка-фразеалагічных палёў ‘неспакой, трывога’ у рускай, беларускай, англійскай і нямецкай мовах

  • Вікторыя Іванаўна Карнакова Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Незалежнасці, 4, 220030, г. Мінск, Беларусь

Анатацыя

Разглядаюцца пытанні ўзаемасувязі мовы, культуры і мыслення, падабенства і спецыфічнасці намiнатыўных фондаў нацыянальных моў, а таксама фактары, якія абумоўліваюць міжмоўныя лексіка-фразеалагічныя падабенствы і адрозненні. Прымяняецца прапанаваная М. С. Гутоўскай класіфікацыя разнамоўных намінатыўных адзінак па прыкмеце іх міжмоўных падабенстваў ці адрозненняў з улікам моўнага, культурнага і кагнітыўнага фактараў станаўлення гэтых прыкмет. Выяўляецца доля лексем і фразем у разрадах агульных і адрознівальных рыс пры супастаўленні як усіх чатырох моў у цэлым, так і славянскіх (рускай і беларускай) і германскіх (англійскай і нямецкай) моў у прыватнасці. Адзначаецца, што ў аб’ектывізацыі пачуццяў неспакою, трывогі як ва ўсіх чатырох мовах у цэлым, так і ў германскіх мовах у прыватнасці пераважаюць міжмоўныя адрозненні, тады як у славянскіх мовах прэваліруюць міжмоўныя падабенствы. Інтэрпрэтуюцца міжмоўныя адрозненні паміж лексікай і фразеалогіяй з пункту гледжання моўных, культурных і кагнітыўных фактараў. Устанаўліваецца вядучая роля кагнітыўнага фактару пры фарміраванні міжмоўных падабенстваў і адрозненняў у фразеалогіі і міжмоўных падабенстваў у лексіцы, вырашальная роля моўнага фактару як дэтэрмінанта лексічных адрозненняў усіх чатырох моў. Тлумачацца выяўленыя пры ўнутрыгрупавым аналізе (славянскія мовы vs германскія мовы) заканамернасці: у фразеалогіі германскіх моў пераважаюць кагнітыўна дэтэрмінаваныя міжмоўныя падабенствы, тады як у фразеалогіі славянскіх моў прэваліруюць міжмоўныя адрозненні, у лексіцы славянскіх моў налічваецца большая доля міжмоўных падабенстваў, звязаных з моўнымі фактарамі, чым у германскіх мовах.

Біяграфія аўтара

Вікторыя Іванаўна Карнакова, Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, пр. Незалежнасці, 4, 220030, г. Мінск, Беларусь

аспірантка кафедры рускай мовы філалагічнага факультэта. Навуковы кіраўнік – доктар філалагічных навук, дацэнт М. С. Гутоўская

Літаратура

  1. Platon. Sobranie sochinenii. Tom 2 [Collection of works. Volume 2]. Losev LV, Asmus VF, Takho-Godi AA, editors. Moscow: Mysl’; 1993. 528 p. Russian.
  2. Aristotel’. Sochineniya. Tom 2 [Works. Volume 2]. Mikeladze ZN, editor. Moscow: Mysl’; 1978. 687 p. Russian.
  3. Restaut P. Principes généraux et raisonnés de la grammaire françoise avec des observations sur l’orthographe, les accents, la ponctuation et un abrégé des règles de la versification Françoise. Paris: Lottin; 1766. 496 p.
  4. Dumarsais С. Logique et principes de grammaire. Paris: Briasson & C°; 1769. 700 р.
  5. Gerder IG. Idei k filosofii istorii chelovechestva [Ideas for the philosophy of the history of mankind]. Mikhailov AV, translator. Moscow: Nauka; 1977. 703 p. Russian.
  6. fon Gumbol’dt V. Yazyk i filosofiya kul’tury [Language and philosophy of culture]. Gulysh AV, Ramishvili GV, editors. Moscow: Progress; 1985. 451 p. Russian.
  7. fon Gumbol’dt V. Izbrannye trudy po yazykoznaniyu [Selected works on linguistics]. Ramishvili GV, editor. Moscow: Progress; 2000. 396 p. Russian.
  8. Potebnya AA. Estetika i poetika [Aesthetics and poetics]. Ivan’o IV, Kolodnaya IA, compilers. Moscow: Iskusstvo; 1976. 614 p. Russian.
  9. Boduen de Kurtene IA. Izbrannye trudy po obshchemu yazykoznaniyu. Tom 2 [Selected works on general linguistics. Volume 2]. Grigor’ev VP, Leont’ev AA, compilers. Moscow: Akademiya nauk SSSR; 1963. 384 p. Russian.
  10. Uorf BL. [Science and linguistics]. In: Korolev K, compiler. Yazyki kak obraz mira [Languages as an image of the world]. Saint Petersburg: Terra Fantastica; 2003. p. 202–219. Russian.
  11. Vaisgerber IL. Rodnoi yazyk i formirovanie dukha [Native language and the formation of the spirit]. Radchenko OA, translator. Moscow: Editorial URSS; 2004. 229 p. Russian.
  12. Apresyan YuD. Izbrannye trudy. Tom 2. Integral’noe opisanie yazyka i sistemnaya leksikografiya [Selected works. Volume 2. Integral description of language and system lexicography]. Moscow: Yazyki russkoi kul’tury; 1995. 767 p. Russian.
  13. Kornilov OA. Yazykovye kartiny mira kak proizvodnye natsional’nykh mentalitetov [Linguistic world pictures as derivatives of national mentalities]. Moscow: KDU; 2011. 350 p. Russian.
  14. Zhinkin NI. Yazyk – rech’ – tvorchestvo [Language, speech, creativity]. Moscow: Labirint; 1998. 364 p. Russian.
  15. Grechko VA. Teoriya yazykoznaniya [Theory of linguistics]. Moscow: Vysshaya shkola; 2003. 374 p. Russian.
  16. Yakovleva ES. [A fragment of the Russian language world picture of time]. Voprosy yazykoznaniya. 1994;5:73–89. Russian.
  17. Gutovskaya MS. Leksiko-frazeologicheskaya struktura polya metayazykovykh oboznachenii v russkom i angliiskom yazykakh [Lexical-phraseological structure of the metalingual nominative field in the Russian and English languages]. Minsk: Belarusian State University; 2019. 399 p. Russian.
  18. Solodukho EM. Teoriya frazeologicheskogo sblizheniya: na materiale yazykov slavyanskoi, germanskoi i romanskoi grupp [The theory of phraseological rapprochement: on the material of the languages of the Slavic, Germanic and Romance groups]. Moscow: Editorial URSS; 2008. 294 p. Russian.
Апублікавана
2023-06-27
Ключавыя словы: міжмоўнае падабенства, міжмоўнае адрозненне, славянскія мовы, германскія мовы, лексікафразеалагічнае поле, лексема, фразема
Як цытаваць
Карнакова В. І. Агульныя і адрознівальныя рысы лексіка-фразеалагічных палёў ‘неспакой, трывога’ у рускай, беларускай, англійскай і нямецкай мовах // Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Філалогія. 2023. 2. С. 68-83.
Выпуск
№ 2 (2023): Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Філалогія
Падзел
Мовазнаўства

Copyright (с) 2023 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Філалогія

Ліцэнзія Creative Commons

Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.

Аўтары, публікуюцца ў дадзеным часопісе, згаджаюцца з наступным:

  1. Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на працу і прадастаўляюць часопісу права першай публікацыі працы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).
  2. Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, якія тычацца неэксклюзіўнага распаўсюджвання версіі працы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыю ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.
  3. Аўтары маюць права размяшчаць іх працу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да пачатку і падчас працэсу разгляду яе дадзеным часопісам, паколькi гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную працу. (Гл. The Effect of Open Access).