Семантычныя асаблівасці двухаб’ектных дзеяслоўных фразеалагізмаў са значэннем адносін
Анатацыя
Разглядаюцца дзеяслоўныя фразеалагізмы сучаснай беларускай мовы з субкатэгарыяльным значэннем адносін двухаб’ектнай знешняй накіраванасці (на аб’ект-асобу або на аб’ект-прадмет). Устанаўліваецца, што пры накіраванасці дзеяння (працэсу) на аб’ект-асобу фразеалагізмы ўтвараюць пяць семантычных падгруп (дамінантнае ўздзеянне, вербальнае ўздзеянне, эмацыянальнае стаўленне, садзейнічанне, наладжванне кантакту) унутры семантычнай групы міжасабовых (сацыяльных) адносін. Абгрунтоўваецца думка аб тым, што пры накіраванасці дзеяння (працэсу) на канкрэтны прадмет фразеалагізмы могуць развіваць новы сэнс і суадносіцца з семантычнай групай асабова-прадметных адносін або зусім змяняць сваё субкатэгарыяльнае значэнне. Пераходу фразеалагізмаў у субкатэгорыю стану спрыяе актуалізацыя кантэкставым акружэннем канататыўнага макракампанента ў структуры фразеалагічнага значэння. Фразеалагізмы пачынаюць функцыянаваць у безасабовым ужыванні з мадальным значэннем неабходнасці ці немагчымасці ажыццяўлення дзеяння (працэсу), што характэрна для адзінак субкатэгорыі стану. Атрыманыя вынікі могуць быць выкарыстаны ў практыцы выкладання фразеалогіі ва ўстановах вышэйшай і агульнай сярэдняй адукацыі, а таксама ў тэорыі і практыцы фразеаграфіі.
Літаратура
- Aksamitaw AS. Belaruskaja frazealogija [Belarusian phraseology]. Minsk: Vyshjejshaja shkola; 1978. 224 p. Belarusian.
- Kirillova NN. On the denotate of phraseological semantics. Voprosy jazykoznanija. 1986;1:82–90. Russian.
- Marsheuskaya VV. [Subcategorical meaning of verbal phraseological units]. Belaruskaja mova і lіtaratura. 2022;8:51–55. Belarusian.
- Marsheuskaya VV. [Verbal phraseological units with the meaning of interpersonal links relations]. Rodnae slova. 2022;8:71–74. Belarusian.
- Marsheuskaya VV. Syntactic functioning of verbal phraseological units with atypical structure. Proceedings of the National Academy of Sciences of Belarus. Humanitarian Series. 2021;66(4):443 – 449. Belarusian. DOI: 10.29235/2524-2369-2021-66-4-443-449.
- Gaisina RM, Zakharova IA, Ivanova LA, Rodionova AE, Samokhina LA. Kategoriya otnosheniya v yazyke [The category of relations in language]. Gaisina RM, editor. Ufa: Bashkirskii gosudarstvennyi universitet; 1997. 173 p. Russian. EDN: VYHTZD.
- Kazachuk IG. Processual’nye frazeologizmy russkogo yazyka (kategorii bytiya i otnosheniya) [Procedural phraseological units of the Russian language (categories of being and relations)]. Chelyabinsk: Chelyabinskii gosudarstvennyi pedagogicheskii universitet; 2004. 310 p. Russian. EDN: WIYLLD.
- Marsheuskaya VV. Features of the semantic structure of verbal phraseological units of the Belarusian language with the meaning of the state. Tula Scientific Bulletin. History. Linguistics. 2023;2:115–127. Russian. DOI: 10.22405/2712-8407-2023-2-115-127.
Copyright (с) 2024 Часопіс Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Філалогія
Гэты прадукт даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрыбуцыя — Некамерцыйнае выкарыстанне») 4.0 Сусветная.
Аўтары, публікуюцца ў дадзеным часопісе, згаджаюцца з наступным:
- Аўтары захоўваюць за сабой аўтарскія правы на працу і прадастаўляюць часопісу права першай публікацыі працы на ўмовах ліцэнзіі Creative Commons Attribution-NonCommercial. 4.0 International (CC BY-NC 4.0).
- Аўтары захоўваюць права заключаць асобныя кантрактныя дамоўленасці, якія тычацца неэксклюзіўнага распаўсюджвання версіі працы ў апублікаваным тут выглядзе (напрыклад, размяшчэнне яе ў інстытуцкім сховішчы, публікацыю ў кнізе) са спасылкай на яе арыгінальную публікацыю ў гэтым часопісе.
- Аўтары маюць права размяшчаць іх працу ў інтэрнэце (напрыклад, у інстытуцкім сховішчы або на персанальным сайце) да пачатку і падчас працэсу разгляду яе дадзеным часопісам, паколькi гэта можа прывесці да прадуктыўнага абмеркавання і большай колькасці спасылак на дадзеную працу. (Гл. The Effect of Open Access).
